ΟΙ ΣΩΤΗΡΕΣ» ΠΟΥ ΜΑΣ ΒΟΥΛΙΑΞΑΝ ΣΤΟΝ ΠΑΤΟ ΤΟΥ ΠΗΓΑΔΙΟΥ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ Με λόγια σωτηριολογικά και με χίλιους προπαγάνδας τρόπους, οι πάπες από άμβωνος, σάβανα μας ύφαναν. Την κηδεία μας, από παλιά ετοίμασαν μεθοδικά, με λόγια και με δίχτυα πελατειακά. Τις δικές τους καταθέσεις κάποιοι, διεφθαρμένοι πολιτικοί και ολιγάρχες στην Ελβετία εξασφάλισαν σφυρίζοντας αδιάφορα. Μας ξεζούμισαν και υποθήκευσαν το μέλλον της χώρας μας, αδιάντροπα ενεργώντας για εμάς, χωρίς εμάς. Χωρίς να ρωτηθούμε ένα λόγο ως περήφανος λαός, κι εμείς να πούμε. Πολιτικές ελίτ, πολυεθνικές, και τραπεζίτες. Χορεύουν πατώντας στο σώμα μας, με πυγμή, ταξικά σκληροί, κι ανάλγητοι, αγιογδύτες. Προκάλεσε η θλίψη αυτοκτονίες, αδελφών μας. Θύματα ταξικού πολέμου, οι απελπισμένοι και από την ζωή παρατημένοι. Οδηγήθηκε ο λαός, από την πολιτική πατρωνία, στην ανεργία, στην φτώχεια, στην θλίψη, και στην απελπισία. Αντισταθείτε άνθρωποι, σύντροφοι στον αγώνα, αντισταθείτε, δεν είναι νομοτέλεια στο έρεβος να χαθείτε. Οι αντιστασιακοί της κατοχής όσοι ακόμη ζουν, θυμούνται, και όπως τότε, για τους πεσόντες θρηνούν¨ «Επέσατε θύματα αδέρφια εσείς, σε άνιση μάχη και αγώνα…» Όπως είπε ο ποιητής Ν. Ασλάνογλου εμείς, εσύ, κι εγώ, όλοι σαν μια γροθιά, πάλι θα αναστηθούμε γιατί¨ «Κι αν μου ρημάξατε το γήπεδο η καρδιά μου είναι ένα κόκκινο τούβλο, υλικό για οικοδομές.» «Εφόσον το κράτος παρέμενε ο ποιος σίγουρος και ανθεκτικός εργοδότης, πρώτο μέλημα του κόμματος ήταν η κατάκτηση και η νομή του κράτους, ειδάλως θα έχανε την πίστη των οπαδών. Όταν η πατριαρχική σχέση μεταφέρεται από την κοινωνία στην πολιτική τότε μεταβάλλεται στην λεγόμενη πελατειακή σχέση, διατηρώντας όμως το θεμελιώδες της γνώρισμα, δηλαδή την αναγκαία συνάφεια υπακοής και προστασίας. «Ότι δεν κατόρθωνε η τήρηση των ορθόδοξων διαδικασιών το κατόρθωνε το «παραθυράκι» και το «ρουσφέτι». Τα πλάγια μέσα δεν αποτελούσαν πια την παράβαση των κανόνων, αλλά το μόνο δυνατόν τρόπο λειτουργίας τους. Δεν συνεπέφεραν την άρση του συστήματος, αλλά του παρείχαν μια δικλείδα ασφαλείας όποτε πάθαινε εμπλοκή. Επί πλέον το «ρουσφέτι» είχε την πρόσθετη γενική ιδιότητα να εξειδικεύει και να εξατομικεύει το κάθε πρόβλημα και την κάθε λύση, έτσι ώστε η μακρόπνοη συλλογική συσπείρωση με σκοπό την έννομα θεμελιωμένη υπεράσπιση συλλογικών συμφερόντων έχανε την έλξη της στα μάτια των άμεσα ενδιαφερομένων.» ΠΑΝ. ΚΟΝΔΥΛΗΣ "ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ." Πάνε πάνω από δύο χρόνια όπου η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην αρχή, και αργότερα με την συναίνεση σύμπραξη της Ν.Δ άρχισαν να μας «σώζουν.» Είναι σαν να λένε στον λαό¨ «Κάνετε θυσίες, για να σωθεί η χώρα που εμείς με τις πολιτικές μας βουλιάξαμε.» Η τελευταία «σωτηρία» της χώρας ήταν τον Σεπτέμβριο με το δεύτερο μνημόνιο και την δεύτερη, δανειακή σύμβαση. Η συμφωνία με τους φίλους κι «αδελφούς» Γερμανούς πολιτικοτραπεζίτες, και τους άλλους κρατικούς εταίρους, έγινε μετά που ξεφορτώθηκαν οι Γερμανογαλλικές τράπεζες σχεδόν όλο το Ελληνικό χρέος. Έτσι λοιπόν μας «έσωσαν» για μια ακόμη φορά. Με ποιο άραγε τρόπο μας έσωσαν ; Βούλιαξαν τις Ελληνικές τράπεζες με το κούρεμα των κρατικών ομολόγων το οποίο θα πληρώσει ο λαός μας. Κούρεψαν τα ομόλογα των ασφαλιστικών ταμείων, τα αποθεματικά των νοσοκομείων, τα αποθεματικά των πανεπιστημίων, και τα ομόλογα των Ελλήνων μικροαποταμιευτών. Ξέχασα να σας πω για ένα χρέος 432 εκατομμυρίων ενός κερδοσκοπικού κεφαλαίου που αγόρασε τα ομόλογα στο 20% της αξίας τους και η κυβέρνηση του τραπεζίτη Παπαδήμιου, τα πλήρωσε στο ακέραιο. Έμεινε τίποτα όρθιο; Τίποτα. Κι όμως αυτοί ακόμη επαίρονται ότι «έσωσαν» την Ελλάδα. Μην σας διαφεύγει και το άλλο κακό; Συμφώνησαν να πηγαίνουν τα χρήματα του κράτους μας σε ειδικό ταμείο, για να πληρώνονται οι πιστωτές. Κι ότι περισσέψει να πηγαίνει για φάρμακα και λοιπές υπηρεσίες. Αυτή κι αν είναι «σωτηρία» της Ελλάδας κ. Βενιζέλε κ. ΓΑΠ κ. Σαμαρά. Έχετε μούτρα και ζητάτε και την ψήφο μας;

ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ.ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΔΗΘΕΝ ΠΡΟΤΥΠΟ ΨΗΦΟΦΟΡΟΥ? Ο ΗΘΟΠΟΙΟΣ Θ. ΑΘΕΡΙΔΗΣ Ότι πιο αποπροσανατολιστικό για τον χειμαζόμενο, αγρότη μισθωτό, συνταξιούχο μικρομεσαίο επιχειρηματία, έλληνα και ελληνίδα ψηφοφόρο, παρουσιάζουν ορισμένα μέσα ενημέρωσης. Την Δευτέρα στην εκπομπή της στην Ν.Ε.Τ “NETWEEK” η ΈΛΛΗ ΣΤΑΗ μεταξύ των καλεσμένων της πολιτικών ήταν και ο γνωστός από την τηλεόραση ηθοποιός Θ. Αθερίδης. Όταν ρωτήθηκε τι ψηφίζει απάντησε¨ «Είμαι αριστερός παλιά ψήφιζα Κ.Κ.Ε στις 6 Μαϊου θα ψήφιζα «ΔΗΜΑΡ.» Αλλά επειδή από τις δημοσκοπήσεις, είδα ότι η «Δράση» του Στεφ. Μάνου ο οποίος παλιά είχε κάνει έργο στην Πλάκα δεν εισέρχεται στην βουλή, ψήφισα «ΔΡΑΣΗ.» «Σήμερα –αυτή τη φορά στις 17, θα ψηφίσω «ΣΥΡΙΖΑ» αν και δεν πιστεύω ότι θα κάνει πράξη τις υποσχέσεις του.» Με αυτά που είπε ο κ. Αθερίδης δεν δικαιολογείται άραγε ο γέρο Καραμανλής που είπε στην δεκαετία του 70, την γνωστή φράση¨ Η Ελλάδα είναι ένα απέραντο φρενοκομείο;»Προσωπικά πιστεύω ότι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ όσοι δεν είναι ιδεολόγοι αριστεροί ψήφισαν «ΣΥΡΙΖΑ» διότι το δύο κόμματα εξουσίας ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ με το πελατειακό κράτος την διαφθορά και τον νεοφιλελευθερισμό που υιοθέτησαν, έφεραν την Ελλάδα και τους μισούς έλληνες στην δεινή σημερινή τους θέση. Με αγωνία αναζητούν νέα πρόταση εξουσίας από ένα κόμμα αριστερό ριζοσπαστικό, που ως τώρα ήταν μακριά από τα άνω δώματα της εξουσίας. Ελπίζουν και πιστεύουν ότι θα υπερασπιστεί με σθένος τα δικαιώματα τους , το δικαίωμα στην εργασία, στην σύνταξη , στην ασφάλιση, στην δημόσια και δωρεάν παιδεία , στην δημόσια και δωρεάν υγεία. Δεν νομίζω ότι οι ψηφοφόροι του «ΣΥΡΙΖΑ» είναι αφελής σαν τον ηθοποιό Αθερίδη. Ζούμε στον πραγματικό κόσμο της πάλης των τάξεων, και όχι σένα ουτοπικό κόσμο ιδεών που ασπάζεται το επίγραμμα που είναι γραμμένο στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη στο Μαρτινέγκο Ηρακλείου, «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα είμαι ελεύθερος.» ΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΠΛΑΝΙΕΤΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ «Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω απ’ την Ευρώπη. Δεν είναι το φάντασμα που περιγράφεται στο κομμουνιστικό μανιφέστο. Είναι το φάντασμα του Τσίπρα. Για όσους δεν καταλάβατε ακόμη, η Ευρώπη ολόκληρη- η Ελλάδα σίγουρα- κινδυνεύει από την πιθανότητα ανάληψης της εξουσίας από τον αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ. Ό,τι έφτιαξαν με επιμέλεια τόσα χρόνια οι κυβερνήσεις της Ελλάδας πάει κατά διαόλου. Η χώρα δεν θα.... είναι η ίδια. Το τιμόνι της δεν θα είναι στα στιβαρά χέρια της Τόνιας Αντωνίου, της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου, του καπετάνιου του Τιτανικού Γιώργου Παπακωνσταντίνου. Η καρέκλα της εξουσίας δεν θα τρίζει πια, κάτω από το πολιτικό βάρος του Ευάγγελου Βενιζέλου και ο Άκης δεν μπορεί πια να βοηθήσει γιατί είναι φυλακή. Η ευρωπαϊκή προοπτική του Σαμαρά που ατένιζε την Ευρώπη στα προεκλογικά σποτ από τα παράθυρα της Αγιά Σοφιάς απειλείται να ακυρωθεί. Ο δε Καραμανλής, δεν θα μπορεί να αρθρώσει στο μέλλον ούτε τις 15 λέξεις που είπε μέσα σε 3 χρόνια. Ακέραιοι άνθρωποι όπως ο Παυλίδης, ο Μπασιάκος, ο Δούκας, κάτι κουμπάροι μετά του Παναγιώτη Ψωμιάδη, δεν θα μπορούν πια να προσφέρουν.» Όλα θα παραδοθούν στο χάος. ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΞΕΒΑΝΗΣ «ΤΟ ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ»

PRAXIS Μαρξιστική επιθεώρηση θεωρίας και πολιτικής Αυτό το ιστολόγιο Με σύνδεση από εδώ Πολιτική-Θεωρία Μαρξιστική Επιθεώρηση PRAXIS Ελληνικά Περιοδικά Θεωρίας και Πολιτισμού Εφημερίδες Αυτό το ιστολόγιο Με σύνδεση από εδώ Πολιτική-Θεωρία Μαρξιστική Επιθεώρηση PRAXIS Ελληνικά Περιοδικά Θεωρίας και Πολιτισμού Εφημερίδες Τρίτη, 5 Ιουνίου 2012Καταναλώνουμε περισσότερα απ’ ό,τι παράγουμε; Δημοσιεύουμε, στα πλαίσια του διαλόγου, κείμενο για τον χαρακτήρα της κρίσης. Καταναλώνουμε περισσότερα απ’ ό,τι παράγουμε; Όσοι μεγάλωναν σ’ αυτή την γωνιά του κόσμου τη δεκαετία του 80, δεν ανατράφηκαν μόνο με καρνέισον, οβαλτίνη, κύβο του ρούμπικ και γιο-γιο, ανατράφηκαν και με ενοχές: «κατανάλωνουμε –σαν χώρα- περισσότερα απ’ όσα παράγουμε». Πράγματι. Η ιδεολογία του «καταναλώνουμε περισσότερο απ’όσο παράγουμε» μπορεί να κυκλοφορούσε όλο και περισσότερο από επίσημα χείλη ήδη από την αρχή της δεύτερης τετραετίας της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης, σε επίσημα όμως χαρτιά, τουλάχιστον τόσο ρητά, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην δήλωση για την ανακοίνωση του «προγράμματος σταθερότητας» [1], του τότε πρωθυπουργού ανδρέα παπανδρέου: «…Η κύρια αιτία του προβλήματος του ισοζυγίου πληρωμών της χώρας μας είναι η τεράστια απόκλιση μεταξύ της διάρθρωσης της ζήτησης για προϊόντα ελληνικά, τόσο από το εσωτερικό, όσο και από το εξωτερικό και της δικιάς μας της εγχώριας παραγωγής. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι, λόγω της παρατεταμένης διεθνούς οικονομικής κρίσης και των υψηλών διεθνών επιτοκίων, οι άδηλοι πόροι και η εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό –τόσο σημαντικοί για την οικονομία μας- έχουν περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Αυτό έχει σα συνέπεια τα υψηλά ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών. Αυτό, δηλαδή, που απλά περιγράφεται από την φράση «δαπανάμε, σαν κοινωνία, πιο πολύ απ’ ό,τι παράγουμε». (Έχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον αυτό το απόσπασμα από την απλή ιστορική εντόπιση ενός γενεαλογικού σημείου αρχής. Αλλά ας το αφήσουμε προς το παρόν) Από τότε, η αντίληψη αυτή δεν έπαψε να αναμασάται από πολιτικούς, δημοσιογράφους, οικονομολόγους και διάφορους αναλυτές. Γνωρίζοντας φάσεις έντονης προβολής, όπως κάθε φορά που έπρεπε να στηριχθεί μία νέα επίθεση στην ζωντανή εργασία και φάσεις έκλειψης, όταν έπρεπε να προβληθούν περισσότερο άλλα αστικά ιδεολογήματα, όπως αυτό της «ισχυρής Ελλάδας». Σήμερα για άλλη μια φορά επανέρχεται σε μια φάση προβολής, για να στηρίξει τον δημόσιο λόγο σε όλες τις εκδοχές του. Είτε στην σοσιαλδημοκρατική, είτε στην αριστερή εκδοχή του, είτε ακόμα και στην ελευθεριακή. Κι αν αναρωτιέται κάποιος τι σκοπούς εξυπηρετεί η αναβίωση αυτής της ιδεολογίας, αυτοί είναι γνωστοί: «θυσίες για το καλό της πατρίδας». Αν αναρωτιέται όμως για ποιο λόγο έχει διαβρώσει τόσο πολύ ακόμα και ένα λόγο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως αντιπολιτευόμενο, με την ευρεία έννοια του πολιτεύματος, δηλαδή ως ριζοσπαστικό/αντικαπιταλιστικό, θα δυσκολευτούμε περισσότερο σε μια ρητή απάντηση. Μέρος της εναντίωσης σ’αυτή την πολιτική που η σημερινή κυβέρνηση όρισε «πρόγραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης» και που την συνόδεψε με τα «νέα οικονομικά μέτρα», πρέπει να είναι και η κατεδάφιση της ιδεολογίας που τη στηρίζει. Γι’ αυτό το λόγο οφείλουμε να σταθούμε κριτικά απέναντι στο ιδεολογικό οχυρό του «καταναλώνουμε περισσότερο απ’ ό,τι παράγουμε». Στις παραδοσιακές αριστερές αναλύσεις του ελληνικού καπιταλισμού και του ελληνικού μοντέλου παραγωγής και ανάπτυξης, η ελλάδα αντιμετωπίζεται ως «εξαρτημένη χώρα»: ως χώρα δηλαδή που επειδή δεν έχει αναπτύξει βαριά βιομηχανία, είναι αναγκασμένη να βασίζεται στις ξένες επενδύσεις που αναπτύσσονται στην επικράτεια της και στην εισαγωγή βασικών βιομηχανικών προϊόντων από το εξωτερικό. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, αυτό οφείλεται στο ότι «το ντόπιο κεφάλαιο είναι παρασιτικό» (ας θυμηθούμε και την λματ, την λούμπεν μεγαλοαστική τάξη, όπως χαρακτήριζε 17Ν ένα μεγάλο κομμάτι των ντόπιων μεγαλοαφεντικών), δηλαδή δεν παράγει τίποτα σημαντικό, παρά μόνο υπηρεσίες για το «ξένο» κεφάλαιο. Αυτή η κατάσταση, αναγκάζει την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση να εισάγει από το εξωτερικό, από πρώτες ύλες (πετρέλαιο, κλπ) μέχρι προϊόντα της βαριάς αυτοκινητοβιομηχανίας (π.χ αυτοκίνητα, στατιωτικό εξοπλισμό, αεροπλάνα, πλοία), πράγμα που έχει σαν αποτέλεσμα –σύμφωνα πάντα με την αφήγηση της «εξαρτημένης Ελλάδας»- αφενός την «παράδοση της ανάπτυξης της στους ξένους», αφετέρου την «εξάρτηση» της από αυτούς και από τα συμφέροντα τους, προκειμένου να επιτευχθεί κάποιου είδους ανάπτυξη. Με αυτή την έννοια, «προκειμένου το ξένο κεφάλαιο να εκμεταλλεύεται τον ελληνικό λαό», αναγκάζει συνεχώς το ελληνικό κράτος να κάνει εισαγωγές ξένων προϊόντων με σκοπό να καλύψει τις ανάγκες του, και άρα να παρουσιάζει μία διαρκώς επειδεινούμενη έλλειψη εμπορικού ισοζυγίου, πράγμα που αντανακλά στην αυξητική τάση του δημόσιου χρέους. Με ελαφρές παραλλαγές και κάποιες πιο εκλεπτυσμένες εκδοχές αυτής της γραμμής σκέψης, αυτή είναι η θεωρία της «εξαρτημένης χώρας» και η βάση του «καταναλώνουμε περισσότερο απ’ ό,τι παράγουμε». Διαβάστε για παράδειγμα μια πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή αυτής της αντίληψης: «…στην πραγματικότητα δηλαδή τόσο το εξωτερικό όσο και το δημόσιο χρέος άρχισαν να εκρήγυνται αμέσως μετά την ένταξη μας στην εοκ την δεκαετία του 1980, που συνέπεσε με την άνοδο του πασοκ στην εξουσία. Το μεν εξωτερικό χρέος, διότι οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ στη χώρα μας, αφήνοντας ουσιαστικά την όλη αναπτυξιακή διαδικασία στις δυνάμεις της αγοράς, δημιούργησαν το παράδοξο μιας «καταναλωτικής κοινωνίας χωρίς παραγωγική βάση», με αποτέλεσμα να καταναλώνουμε πολύ περισσότερα απ’ ό,τι παράγουμε κ;αι αντίστοιχα να εισάγουμε πολλαπλάσια απ’ ό,τι εξάγουμε» [2]. Δεν θα μας απασχολήσει η καταγωγή της αντίληψης «περί εξάρτησης» (λενινιστική αντίληψη περί «ιμπεριαλιστικής αλυσίδας», κλπ). Στον ένα ή στον άλλο βαθμό, αυτά έχουν ξαναγραφτεί και τέτοιες αντιλήψεις έχουν υποστεί την κριτική που τους αναλογεί. Ούτε και τα ιδεολογικά και υλικά της παρεπόμενα θα μας απασχολήσουν προς το παρόν. Το γεγονός δηλαδή ότι αποτελεί μια επικίνδυνη για το ανταγωνιστικό κίνημα ιδεολογία αφού βγάζει λάδι το ελληνικό κεφάλαιο, και ίσα-ίσα προωθεί συμμαχίες με την «υπεύθυνη ελληνική αστική τάξη», που συμβάλλει στην «εθνική ανάπτυξη», δηλαδή στην εκμετάλλευση των ελλήνων και ξένων εργατών και εργατριών προς όφελος του κέρδους των ελληνικών αφεντικών. Αυτό σημαίνει «συμβολή στην εθνική ανάπτυξη»: οι ελληνικές σημαίες στα πλωτά κάτεργα του βαρδινογιάννη και του λάτση για να συνεχίζεται η απρόσκοπτη εκμετάλλευση ελλήνων και πακιστανών εργατών, ο «εθνικά υπερήφανος» οτε στην ρουμανία και η ιντρακόμ του Κόκκαλη στην Βουλγαρία να εκμεταλλεύονται βαλκάνιους εργάτες και εργάτριες, ο «δυναμικός» Άκτωρ του Μπόμπολα στο Ντουμπάι να εκμεταλλεύεται εργάτες από την αραβία και την ανατολή. Με αυτή την εθνικά υπερήφανη αστική τάξη, τόσο το κκε, όσο και ο συνασπισμός, όσο κι ένα κομμάτι της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς θέλει να συμπορευτεί για μια «υγιή εθνική ανάπτυξη». Αλλά ας τα αφήσουμε όλα αυτά για να στραφούμε σε κάτι άλλο που αξίζει να μας απασχολήσει: στις θεμελιώδεις παραδοχές αυτής της αντίληψης, που αποτελούν μια χάρτινη (αφενός κατασκευασμένη σε χαρτιά, αφετέρου για να ενισχύσει “χαρτιά”, δηλαδή κύρος και πλούτο), ιδεολογική κατασκευή, σ’ ένα καλά οργανωμένο ψέμα δηλαδή. Στην ιδέα ότι το ελληνικό κεφάλαιο είναι παρασιτικό. Η ιδέα αυτή προέρχεται καταρχήν από μια παρανόηση. Η παρανόηση συνίσταται σε αυτό που δεν μπορεί να χωνέψει με τίποτα σύμπασα σχεδόν η αριστερά στην ελλάδα, ότι δηλαδή το παραγωγικό μοντέλο έχει αλλάξει ριζικά από την εποχή του Μαρξ: τότε η καπιταλιστική παραγωγή σήμαινε σχεδόν αποκλειστικά βιομηχανική παραγωγή• σήμερα ο κύριος παραγωγικός τομέας που απασχολεί και το μεγαλύτερο κομμάτι ζωντανής εργασίας, είναι ο τριτογενής τομέας, οι υπηρεσίες δηλαδή. Κι αυτό όχι μόνο στο μικρό ελληνικό χωριό, αλλά παγκόσμια. Κι αν παραγωγή υπάρχει όπου υπάρχει εργασία η οποία είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης, εργασία δηλαδή που παράγει κέρδος για κάποιους, έτσι και η εργασία στις υπηρεσίες είναι παραγωγική. Με αυτή την έννοια, ο τουρισμός [3] και οι θαλάσσιες μεταφορές, οι τομείς δηλαδή που ο ελληνικός καπιταλισμός έχει «συγκριτικό πλεονέκτημα» μέσα τον διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας, είναι εξίσου παραγωγικοί όσο και μία αυτοκινητοβιομηχανία, ή ένα χωράφι που καλλιεργούνται ελαιόδενδρα. Με λίγα λόγια: το ελληνικό κεφάλαιο είναι εξίσου παραγωγικό με οποιαδήποτε άλλο, άσχετα από το ότι δεν έχουμε κάτσει να ψάξουμε στα σοβαρά τι ακριβώς παράγει και που διαθέτει το προϊον που παράγει. [4] Απόδειξη γι’αυτό, είναι η τεράστια ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας μετάλλων την περίοδο της «ξενοκίνητης/ αμερικανοκίνητης» χούντας και γενικά τα δεκαετία 65-75, που οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν από τους μεγαλύτερους στον κόσμο, άσχετα αν και τότε η αριστερά ισχυριζόταν τα ίδια. Άλλη απόδειξη: το ότι μεταπολεμικά και για μεγάλο διάστημα η ελλάδα δεν είχε εμπορικό έλλειμμα, το ακριβώς αντίθετο. Ας δούμε όμως αυτό το πράγμα κι από μια άλλη πλευρά, αυτή που αφορά για παράδειγμα την προσπάθεια καπιταλιστικού εξορθολογισμού του πρωτογενούς τομέα της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία τριάντα χρόνια και τον μετασχηματισμό της οικονομίας από μια κατάσταση σχετικής αυτάρκειας σε αγροτικά προϊόντα, σε μια κατάσταση, όπου είναι αναγκασμένη να εισάγει ένα μεγάλο μέρος των αγροτικών προϊόντων που καταναλώνει σήμερα. Οι υποστηρικτές του μοντέλου της εξάρτησης, θεωρούν αυτή την εξέλιξη σαν ένα κομμάτι του βαρύ οπλισμού τους. Για να εξετάσουμε αυτό το ζήτημα ας πάρουμε το παράδειγμα μιας αγροτικής περιφέρειας της ελληνικής επαρχίας, π.χ. την Κρήτη. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει –κι αυτό που σε μεγάλο βαθμό χαλάει αυτή την ιδεολογία- δεν είναι τόσο το γεγονός ότι εδώ και τριάντα χρόνια, οι αγρότες της Κρήτης επιδοτούνταν για να θάψουν πορτοκάλια, για να ξεπατώσουν ποικιλίες αμπελιών που δεν «ζητάει η αγορά» στην αρχή, και κατόπιν για να ξεπατώσουν κάθε ποικιλία αμπελιού και να αφήσουν τα χωράφια ακαλλιέργητα. Όχι δεν τους χαλάει αυτό, γιατί πάνω-κάτω αυτό συμβαίνει παντού σε πολλές περιοχές του κόσμου, ή συνέβη παντού πριν μερικές δεκαετίες στις σημερινές αναπτυγμένες χώρες της δύσης. Επίσης, ρητά ή άρρητα, και πάντως όχι άμεσα, δεν τους χαλάει που η Κρήτη είναι αναγκασμένη να εισάγει πολλά αγροτικά προϊόντα που μέχρι πριν από χρόνια είχε σε επάρκεια. Αυτό που τους χαλάει όμως είναι ότι ο αγροτικός πληθυσμός της Κρήτης που πετάγεται από τα χωράφια, ο πλεονάζον δηλαδή αγροτικός πληθυσμός, προσανατολίζεται να γίνει φτηνό εργατικό δυναμικό στις τουριστικές επιχειρήσεις που αναπτύσσονται ραγδαία στα βόρεια του νησιού, κι όχι σε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες παραγωγής του ελληνικού κράτους και κεφαλαίου. Αυτό που τους χαλάει δηλαδή είναι αφενός το είδος της ανάπτυξης που επιχειρείται και η εθνικότητα αυτών που την καθοδηγούν. Κι όμως όλα αυτά δεν σχεδιάστηκαν για να κάνουν την Κρήτη «εξαρτημένη περιφέρεια». Αντίθετα. Όλα αυτά έχουν μια διπλή στόχευση. Από την μια, στοχεύουν σ’ αυτό το πράγμα που ονομάσαμε καπιταλιστικό εξορθολογισμό, δηλαδή καπιταλιστικοποίηση της γεωργίας. Μια τέτοια γεωργία δεν μπορεί ούτε να αναπτυχθεί στο έδαφος της πολυκαλλιέργειας, ούτε στο έδαφος της μικρής και κατακερματισμένης ιδιοκτησίας, κοινά χαρακτηριστικά για τουλάχιστον 100 χρόνια της ελληνικής γεωργίας. Επειδή μ’αυτούς τους όρους η παραγωγικότητα της, δηλαδή το πόσο παράγει ο κάθε αγρότης και το πόσο αποδίδει το κάθε στρέμμα χωραφιού, επειδή ακριβώς δεν μπορεί να μηχανοποιηθεί εύκολα, να εξορθολογιστεί δηλαδή , είναι πολύ μικρή.Γι’αυτό άλλωστε όλες αυτές οι ρυθμίσεις πήγαν χέρι-χέρι με την ανάπτυξη μεγάλων εκτάσεων θερμοκηπίων σε θύλακες της νότιας Κρήτης όπως η ιεράπετρα και το τυμπάκι, που μπορούν να είναι και κερδοφόρες για τα ντόπια μεγαλοαφεντικά-αγρότες και να ικανοποιούν συγκεκριμένες ανάγκες της αγοράς, της ντόπιας κι όχι μόνο. Γι’αυτό εξάλλου, αν κοιτάξει κάποιος ορισμένες στατιστικές, θα διαπιστώσει ότι η παραγωγή συγκεκριμένων προϊόντων, συνεχίζει να αυξάνει ή βρίσκεται στα ίδια επίπεδα όπως πριν μερικά χρόνια, απλά επιδιώχτηκε συνειδητά η απαξίωση τους στα πλαίσια των συμφωνιών μέσα στην ευρωπαϊκή ένωση, προκειμένου να ασκηθεί πίεση στο αγροτικό εισόδημα και να εγκαταλειφθούν οι συγκεκριμένες καλλιέργειες προς όφελος άλλων. Αυτή η εξέλιξη πήγε χέρι-χέρι με την δεύτερη στόχευση. Δηλαδή με την προσανατολισμένη προς τον τουρισμό ανάπτυξη του βόρειου κομματιού του νησιού. Το πλεονάζον κομμάτι του ντόπιου αγροτικού πληθυσμού, που δεν μπορούσε να ζήσει από τα χωράφια, θα δούλευε στις ξενοδοχειακές μονάδες του νησιού, πράγμα που ήδη συμβαίνει και γίνεται προσπάθεια να επεκταθεί όλο και περισσότερο με την αδηφάγο επέκταση της τουριστικής βιομηχανίας και των εγκαταστάσεων που την εξυπηρετούν (νέο αεροδρόμιο, νέοι οδικοί άξονες, νέα φράγματα για την κάλυψη με νερό των τουριστικών περιοχών, κλπ, κλπ). Όλα αυτά που συμβαίνουν στην Κρήτη, με άλλους όρους συμβαίνουν σε όλη την εθνική επικράτεια και αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμία κατάσταση «εξάρτησης» του ελληνικού κράτους, αλλά μια συγκεκριμένη επιλογή ανάπτυξης, βασισμένη αφενός στην γεωγραφική του ιδιομορφία και αφετέρου στην σύνδεση του με μια υπερεθνική οικονομική αγορά, επιλογή σύμφωνη με τα συμφέροντα των πιο ισχυρών τμημάτων του κεφαλαίου του. Δηλαδή όπως επιλέχθηκε η Φιλανδία να παράγει προϊόντα τεχνολογίας αιχμής (κινητά, κλπ) και χειμερινά σπορ, και η Γαλλία αυτοκίνητα και κρασί υψηλής γευστικής αξίας (ενδεικτικές είναι οι αναφορές), έτσι επιλέχθηκε και η ελλάδα να παράγει (θερινό) τουρισμό. Απλά πράγματα. Κι όταν λέμε επιλέχθηκε δεν εννοούμε επιλέχθηκε από τους «κακούς ξένους». Η επιλογή ήταν αυτή που ευνοούσε περισσότερο τα πιο ισχυρά κομμάτια του ντόπιου κεφαλαίου, όπως άλλωστε και στις περιπτώσεις των άλλων χωρών. Υπάρχει ακόμα ένα ζήτημα κι αυτό αφορά την σχετικότητα των μεγεθών. Επειδή εύκολα μπορεί κάποιος να πει: ωραία, η Ελλάδα παράγει πολλά αγαθά και το ελληνικό κεφάλαιο είναι παραγωγικό κι όχι παρασιτικό. Αλλά ρε παιδί μου, υπάρχει ένα πραγματικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, που σε μεγάλο βαθμό αντανακλά το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της. Πως το εξηγείτε αυτό; Μήπως παρότι παράγουμε αρκετά πράγματα, πράγματι αυτά που εισάγουμε είναι περισσότερα απ’ αυτά που παράγουμε.Αυτή η ερώτηση είναι πράγματι ενδιαφέρουσα. Καταρχήν ας σταθούμε λίγο στα μακροοικονομικό μέγεθος που λέγεται ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Τι περιλαμβάνει αυτό; Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (current account balance) περιλαμβάνει το εμπορικό ισοζύγιο, το ισοζύγιο υπηρεσιών, το ισοζύγιο εισοδημάτων και το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων. Οι αγορές και πωλήσεις προϊόντων αποτελούν το εμπορικό ισοζύγιο, πάει να πει τι υλικά προϊόντα εισάγει και εξάγει η χώρα, το ισοζύγιο υπηρεσιών περιλαμβάνει την αγορά και την πώληση υπηρεσιών (στην περίπτωση μας, κατά κύριο λόγω περιλαμβάνει τις τουριστικές υπηρεσίες και τις μεταφορικές υπηρεσίες δηλαδή την εμπορική ναυτιλία), το ισοζύγιο εισοδημάτων περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο μισθούς και συντάξεις, και τέλος των ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων περιλαμβάνει πόρους που έρχονται από την εε (κπσ, κλπ) και πληρωμές προς την εε. Η αντίληψη του “καταναλώνουμε περισσότερα απ’ ό,τι παράγουμε” βασίζεται στο δείχτη εμπορικό ισοζύγιο, δηλαδή στο δείχτη που δείχνει τις ανταλλαγές εμπορεύσιμων προϊόντων με το εξωτερικό. Αν κι όπως έχουμε πει αυτή η αντίληψη εγκλωβίζεται στην λογική της παραγωγικής και μη-παραγωγικής εργασίας, στα αγοραία ελληνικά της αριστεράς, στην λογική του παραγωγικού και παρασιτικού κεφαλαίου, και σαν τέτοια είναι εξ ορισμού προβληματική και εκτός τόπου και χρόνου, ωστόσο ας μείνουμε λίγο σ’αυτό το δείχτη. Στον παρακάτω πίνακα [5] αυτός ο δείκτης αναλύεται περισσότερο και παρουσιάζονται οι διακυμάνσεις του για την δεκαετία 2000-2009. Λοιπόν ας παίξουμε λίγο το παιχνίδι των υποστηρικτών του «καταναλώνουμε περισσότερο απ’ ό,τι παράγουμε» και ας σταθούμε μόνο στο συγκεκριμένο δείκτη, και μάλιστα όχι την περίοδο 2000-2004 όπου παρουσιάζει μια αισθητή πτώση της τάξης του 8% (μιλάμε για το λόγο εμπορικό έλλειμμα/αεπ), ούτε στην περίοδο 2006-2008 που δεν παρουσιάζει αξιόλογες διακυμάνσεις, αλλά στη διετία 2004-2006. Τι βλέπουμε λοιπόν για τη συγκεκριμένη διετία; α. μια αρνητική τιμή του δείχτη, δηλαδή ένα έλλειμα στο εμπορικό ισοζύγιο, όπως και σε όλη την δεκαετία. β. μια επιδείνωση του δείχτη στην διάρκεια της διετίας 2004-2006. γ. μια σχεδόν σταθερή κατάσταση του δείχτη στην συγκεκριμένη διετία, αν αφαιρέσουμε το βάρος των ανταλλαγών σε πλοία και καύσιμα. δ. μια μεγάλη αύξηση του βάρους των ανταλλαγών σε πλοία και καύσιμα την συγκεκριμένη διετία. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες. Στις μεγάλες αγορές πλοίων που έκανε το εφοπλιστικό κεφάλαιο την συγκεκριμένη διετία προκειμένου να ανανεώσει το στόλο του και να βελτιώσει ακόμα περισσότερο την θέση του στο διεθνή ανταγωνισμό της ποντοπόρου ναυτιλίας [6] και στην αύξηση των τιμών των καυσίμων (κυρίως του πετρελαίου). Πράγματι η βασική επιβάρυνση του εμπορικού ισοζυγίου της Ελλάδας που φτάνει περίπου το 20% το 2004 και περίπου το 33% το 2006 οφείλεται στις εισαγωγές καυσίμων και πλοίων. Δηλαδή στην απόπειρα των ελλήνων εφοπλιστών να επεκτείνουν ακόμα περισσότερο την ισχύ στους στο διεθνή ναυτιλία και στο ότι οι τιμές του πετρελαίου (το βασικά εισαγόμενο καύσιμο) ανέβηκαν απότομα την συγκεκριμένη διετία. Αν εξάλλου αυξήσουμε το διάστημα της μελέτης μας και συγκρίνουμε το δείχτη έλλειμα εμπορικού ισοζυγίου χωρίς καύσιμα/ αεπ την τελευταία δεκαετία, θα διαπιστώσουμε ότι αυτός ο δείκτης πέφτει συνέχεια από το 13,7 % το 2000 στο 11, 6 το 2004, την περίοδο δηλαδή της μεγάλης επέκτασης της παραγωγής, για να αρχίσει να ξανανεβαίνει από το 2005 και μετά και να φτάσει στα επίπεδα στα επίπεδα του 2000, το 2008. Πράγμα που σημαίνει ότι όλα αυτά που λέγονται για την συνεχή επιδείνωση της παραγωγής κλπ, είναι επίσης ψέματα. Όλα αυτά τα στοιχεία που αναφέραμε είναι διαθέσιμα στο ευρύ κοινό και θα μπορούσε να τα βρει εύκολα ο καθένας, αν έκανε μια στοιχειώδη έρευνα για την ελληνική οικονομία, αντί να αναπαράγει αμάσητους όλους τους μύθους της ελληνικής αριστεροδεξιάς. Επεξεργασία στοιχείων από Τράπεζα της Ελλάδος και από τον Προϋπολογισμό του 2010. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, αν κάποιος θα ήθελε να πει ότι “η Ελλάδα είναι μια εξαρτημένη ενεργειακά χώρα” θα του απαντούσαμε ότι είναι πράγματι εξαρτημένη από την ενέργεια, και μάλιστα τόσο εξαρτημένη όσο και οι ΗΠΑ, η Ιταλία, η Γαλλία και ένα σωρό άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως και όλου του κόσμου που εξαρτώνται τόσο από τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής, όσο και από το ρώσικο φυσικό αέριο. Μάλιστα θα λέγαμε ότι το κράτος των ΗΠΑ είναι περισσότερο εξαρτημένο από ότι το ελληνικό κράτος, αφού αν κάνουμε μια σύγκριση στο ποσοστό [7] του δημόσιου χρέους σε σχέση με το αεπ τους (τουλάχιστον πριν την έναρξη της σύνδεσης της ελληνικής οικονομίας με το δντ και τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, αφού από κει και μετά το ελληνικό δημόσιο χρέος εκτοξεύθηκε στα ύψη), τα μεγέθη είναι σχεδόν ασύγκριτα. Προφανώς η ισχύς μιας οικονομίας και η ανάπτυξη της εξαρτώνται από άλλα μεγέθη όπως π.χ. η παραγωγικότητα της εργασίας κι όχι το δημόσιο χρέος τους. Αν εξάλλου σκεφτούμε κι αυτό που έχει γράψει ο Κάρολος, ότι δηλαδή «το δημόσιο χρέος συνιστά τον πραγματικό πλούτο ενός λαού», θα συνειδητοποιήσουμε ακόμα περισσότερο αυτή την πραγματικότητα. Τέλος ας σταθούμε σε κάτι ακόμα. Ας πάρουμε στην κυριολεξία το πρώτο πληθυντικό αυτών των ρημάτων, του καταναλώνω και του παράγω: «παράγουμε» και «καταναλώνουμε». Ποιοι είμαστε εμείς που «παράγουμε», και ποιοι είμαστε εμείς που «καταναλώνουμε»; Η ομογενοποίηση κάτω από την έννοια-ομπρέλα του «λαού», ή των «ανθρώπων», είναι σύνηθες χαρακτηριστικό μιας λογικής κατά βάση (καπιταλ)αστικής, που αποφεύγει να βάλει τις πραγματικές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, ανάμεσα σε διευθύνοντες και διευθυνόμενους. Αποφεύγει να βάλει αυτές τις γραμμές, επειδή θέλει να συγκαλύψει τις πραγματικές συγκρούσεις που είναι κι αυτή ένα κομμάτι τους. Για τον ίδιο λόγο, ο κυρίαρχος λόγος, αριστερός ή δεξιός, μιλάει αδιαφοροποίητα για παραγωγή και κατανάλωση, στο πρώτο πληθυντικό: καταναλώνουμε περισσότερο απ’ ό,τι παράγουμε. Δηλαδή όλοι εμείς, ο «ελληνικός λαός» καταναλώνει περισσότερο απ’ ό,τι παράγει. Αυτό σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση ότι κι ένας εργάτης του Μπόμπολα κι ο Μπόμπολας ο ίδιος καταναλώνουν κι οι δύο, περισσότερα απ’ ό,τι παράγουν. Μόνο που στην πραγματικότητα ο Μπόμπολας είτε στην εφημερίδα του, είτε στην κατασκευαστικό του όμιλο δεν παράγει τίποτα, επειδή δεν δουλεύει, κι ό,τι παράγεται είτε στην εφημερίδα του, ή στα εργοτάξια του, το παράγουν οι εργάτες και οι εργάτριες του, όλοι αυτοί που εκμεταλλεύεται την εργασία τους (ή ακόμα κι αν δουλεύει, ως «διευθύνων» του ομίλου του, παράγει προφανώς ένα ελαχιστότατο κλάσμα αυτών που παράγουν οι εργάτες του). Ενώ ένας εργάτης, ακόμα κι όταν παίρνει δάνειο, ακόμα δηλαδή κι όταν υποθηκεύει την αυριανή του εργασία για να εξυπηρετήσει ότι αυτός αντιλαμβάνεται ως πραγματική του ανάγκη και επιθυμία στο σήμερα, καταναλώνει λιγότερα απ’ ό,τι παράγει. Επειδή το επιπλέον που παράγει και δεν μπορεί να καταναλώσει, είναι η υπεραξία που του κλέβει το αφεντικό του. Είναι δηλαδή η απλήρωτη εργασία, το κέρδος του αφεντικού από την εργασία του εργάτη του. Δεν είναι εξαιρετικά απλό αυτό το πράγμα για κάποιον που είναι (και άρα σκέφτεται ως) εκμεταλλευόμενος; Έχουμε τη βάσιμη υποψία ότι το ερώτημα που θέσαμε πιο πάνω, γιατί δηλαδή ένα μεγάλο κομμάτι ακόμα και ανθρώπων που δεν στοιχειώνουν τον εγκέφαλο τους με ιδέες περί «εξαρτημένης Ελλάδας» αναπαράγουν αβασάνιστα την αστική ιδεολογία, μπορεί να βρει τα στοιχεία μιας απάντησης στην ρητορική ερώτηση που μόλις θέσαμε. Hobo Σημειώσεις [1] Πρόκειται για μια έμπνευση του κώστα σημίτη, υπουργού εθνικής οικονομίας κατά την δεύτερη τετραετία διακυβέρνησης από το πασοκ (1985-89) [↑] [2] Φωτόπουλος Τ., Πως φτάσαμε στα όρια της χρεοκοπίας, Ελευθεροτυπία [↑] [3] Ο τουρισμός είναι –ακόμα και με τον μονόχνωτο τρόπο που αντιλαμβάνονται την παραγωγή οι ιδεολόγοι- ένας τομέας άκρως παραγωγικός. Γιατί πέρα από στέγη, φαγητό, διασκέδαση, κλπ, συμβάλλει στην ανάπτυξη μίας ολόκληρης σειράς παραγωγικών δραστηριοτήτων: αγροτικών προϊόντων, κατασκευαστικών υποδομών, κλπ, κλπ [↑] [4] Αυτό ακριβώς ισχυρίζεται ο Μηλιός σε ένα βίντεο στην διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=jff8RqisDFY [↑] [5] Τα στοιχεία όπως γράφει κι ο πίνακας είναι από την τράπεζα της Ελλάδας, η επεξεργασία τους κι ο ίδιος ο πίνακας είναι από το περιοδικό Θέσεις, τχ 112, σελ. 63. [↑] [6] Η ελληνική ναυτιλία εισάγει πλοία επειδή είναι εξαρτημένη; Ας γελάσουμε…Να τι υποστηρίζει μια πρόσφατη μελέτη, γι’ αυτές τις εισαγωγές: “Το κίνητρο ήταν η εκμετάλλευση της αυξημένης διεθνούς ζήτησης –και των αντίστοιχα αυξημένων ναύλων- στις θαλάσσιες μεταφορές λόγω της άνθησης την οποία γνώρισε το εμπόριο κατά την προηγούμενη περίοδο. Η αιχμή του δόρατος ήταν τα πλοία ξηρού φορτίου (dry). Ασφαλώς, οι επενδύσεις αυτές θα έχουν μία βελτιωτική επίδραση στο Ισοζύγιο Υπηρεσιών μεσοπρόθεσμα μέσω εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες” στο Αναστασάτος, «Η Επιδείνωση του Ελληνικού Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, Αίτια, Επιπτώσεις και Σενάρια Προσαρμογής», Eurobank EFG, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών & Προβλέψεων [↑] [7] Ο λόγος δημόσιο χρέος/αεπ χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στις συγκριτικές οικονομικές αναλύσεις, και «τα ποσοστά του δημόσιου χρέους» εκφράζουν στην πραγματικότητα την εκατοστιαία αναλογία αυτού του λόγου. [↑] Πηγή: για την κυκλοφορία των αγώνων

Αυτό το ιστολόγιο Με σύνδεση από εδώ Αυτό το ιστολόγιο Με σύνδεση από εδώ Δευτέρα, 11 Ιουνίου 2012Μαγικές λύσεις ή αναπαυτικές αφέλειες; Του Ηλία Μόσιαλου, ΒΗΜΑ, 10.6.12 Το 2009, παρά το πρωτογενές έλλειμμα των 24 δισ. ευρώ, η ελληνική οικονομία κατέγραψε ύφεση στο -3,2% του ΑΕΠ. Είναι εμφανές πως αυτό ήταν το πρώτο σήμα ότι το κρατικοδίαιτο παραγωγικό μοντέλο της χώρας είχε εξαντλήσει τα όριά του. Μόνο στον αγροτικό τομέα είχαμε εισαγωγές 7 δισ. ευρώ και εξαγωγές 4 δισ. Με το 10% του εργατικού δυναμικού να απασχολείται στην αγροτική οικονομία είχαμε παραγωγή 8 δισ. ευρώ, ισοδύναμη με το 3,4% του τότε ΑΕΠ. Ταυτόχρονα επιδοτούσαμε τον ΟΓΑ με 5 δισ. και την αγροτική οικονομία με άλλα 2,5-3 δισ. ετησίως μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ. Δηλαδή, η αγροτική παραγωγή μας ήταν ίση με την επιδότηση, δεν υπήρχε καμία προστιθέμενη αξία και είχαμε και ένα σημαντικό έλλειμμα (3 δισ.) στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων. Ποτέ κανείς δεν διανοήθηκε να συνδέσει την όποια επιδότηση με το αποτέλεσμα. Η προεκλογική συζήτηση, αντί να εστιάζει στα πραγματικά προβλήματα της οικονομίας, κυριαρχείται από ανεδαφικές προσδοκίες, ότι η οικονομία θα ανακάμψει αρκεί να μην εφαρμόσουμε το μνημόνιο. Χρειάζεται απλά να κάνουμε κρατικοποιήσεις, να αποκαταστήσουμε τις μειώσεις συντάξεων του δεύτερου μνημονίου, να κάνουμε προσλήψεις καλύπτοντας τις κενές οργανικές θέσεις ιδιαίτερα στον κοινωνικό χώρο και να αυξήσουμε το επίδομα ανεργίας από ένα σε δύο χρόνια. Οσοι υπερασπίζονται αυτές τις θέσεις ξεχνούν πως η χώρα έχει ακόμη έλλειμμα 4 δισ. ευρώ, χωρίς να συμπεριλάβουμε τους τόκους. Ας υποθέσουμε ότι οι ευρωπαίοι εταίροι μας συμφωνούν σε μορατόριουμ πληρωμών των τόκων για ένα διάστημα και ας εφαρμόσουμε ορισμένες μόνο από τις πολιτικές που προτείνονται από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η επέκταση του επιδόματος ανεργίας θα κοστίσει 1,5 δισ., ενώ η άρση των επιπτώσεων στις συντάξεις του δευτέρου μνημονίου άλλα 700 εκατ. ευρώ. Αυτά τα 2,2 δισ. θα προστεθούν στα 4 δισ. έλλειμμα. Μας λείπουν, αν δεν κάνουμε προσλήψεις και αν δεν επαναφέρουμε τους μισθούς στα προηγούμενα επίπεδα, 6,6 δισ. ως τώρα. Τι θα κάνουμε για να τα καλύψουμε; Εύκολο. Αυξάνουμε τη φορολογία και στοχεύουμε τους πλούσιους. Καλό ακούγεται, αλλά έχουμε ένα μικρό πρόβλημα. Η πλειονότητα των πλουσίων φοροδιαφεύγει. Με την πάταξη της φοροδιαφυγής - ας πούμε πως την κάνουμε πράξη - θα λυθεί το πρόβλημα; Μάλλον όχι άμεσα ή τουλάχιστον όχι στους τελευταίους μήνες του 2012, με δεδομένη την ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών. Αρα θα γίνει στάση πληρωμών και το κράτος δεν θα έχει χρήματα να εξυπηρετήσει μισθούς και συντάξεις. Θα μεταφέρουμε κωδικούς, λένε οι οικονομολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ. Σταματάμε να πληρώνουμε τις υπόλοιπες δαπάνες για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις. Αλλά τι θα γίνει σε ευαίσθητους τομείς όπως η περίθαλψη, το φάρμακο και τα κοινωνικά επιδόματα; Το κράτος χρωστάει ήδη 6,3 δισ. στους ιδιώτες. Αυτά είναι βέβαια μέρος της δανειακής σύμβασης, αντιστοιχούν σε 3% του ΑΕΠ και θα τονώσουν άμεσα την οικονομία το καλοκαίρι. Αλλά τη δανειακή σύμβαση θα την έχουμε ήδη ακυρώσει. Και έτσι θα μειώσουμε ακόμη περισσότερο τη ρευστότητα στον ιδιωτικό τομέα και την ικανότητά του να πληρώσει μισθούς και να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Και για να ολοκληρώσουμε το «χτύπημα» στον καπιταλισμό, θα αποκαταστήσουμε τις εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές στα προ μνημονίων επίπεδα ώστε να τονωθούν τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων. Λέτε; Μάλλον θα έχουμε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες νέους ανέργους. Αλλά δεν πειράζει. Θα παίρνουν επίδομα ανεργίας για δύο χρόνια. Το βέβαιον είναι ότι η ύφεση θα βαθύνει, η ανεργία θα αυξηθεί και πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν. Δεν πειράζει, όμως, ιδιωτικές είναι. Εμείς θα μεγαλώσουμε το Δημόσιο, παρ' ότι δεν παράγει ποιοτικές υπηρεσίες και είναι δυσκίνητο και αντιπαραγωγικό. Εχουμε όμως και άλλες εναλλακτικές προτάσεις. Θα μας σώσει το ευρωομόλογο γιατί τώρα οι Ευρωπαίοι μάς δανείζουν με ληστρικά επιτόκια. Ηδη όμως δανειζόμαστε με συνθήκες ευρωομολόγου. Το κόστος δανεισμού μας από τον Ιούνιο του 2011 και μετά θα μειωθεί αναδρομικά κατά 1,5% σε περίπου 3,0%. Αύτη η μείωση (μαζί με την επιστροφή τόκων) θα εξοικονομήσει περίπου 700 εκατ. ευρώ ετησίως ως το 2020 (δηλαδή, 5,6 δισ. ή 2,8% του ΑΕΠ συνολικά). Το δεύτερο πακέτο στήριξης θα χρηματοδοτηθεί εκ μέρος των ευρωπαίων εταίρων από το EFSF και το επιτόκιο που θα πληρώνουμε με τα σημερινά δεδομένα δεν ξεπερνά το 2,0% - δηλαδή, το κόστος δανεισμού του EFSF από τις αγορές (και λειτουργικό κόστος περίπου 0,15%). Στην ουσία, δηλαδή, έχουμε ήδη χρηματοδότηση με χαρακτηριστικά καλύτερα του ευρωομολόγου στη χώρα μας. Ναι, αλλά γιατί να δανείζονται οι τράπεζες με 1% και με τη σειρά τους να δανείζουν αυτές τα κράτη; Γιατί να μη δανείζει απευθείας η ΕΚΤ τα κράτη; Αυτό δεν μπορεί να γίνει τώρα με βάση τις ευρωπαϊκές συνθήκες και το Καταστατικό της ΕΚΤ. Χρειάζεται πρωτίστως να προχωρήσουμε πέρα από την κοινή νομισματική πολιτική, σε μια μορφή ευρωπαϊκής ενοποίησης με κοινή δημοσιονομική και οικονομική πολιτική. Αυτό πρέπει να γίνει γιατί το χαμηλό επιτόκιο θα το διασφαλίζουν τα κράτη-μέλη που έχουν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Καλό ακούγεται, αλλά τότε η δημοσιονομική πολιτική θα καθορίζεται κεντρικά από τις Βρυξέλλες. Αυτό όμως δεν υπονομεύει πλήρως την εθνική κυριαρχία και δεν ισοδυναμεί όχι με ένα αλλά με δέκα μνημόνια; Εχουμε όμως βρει τη λύση για τις μελλοντικές ανάγκες του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Θα δημιουργήσουμε το Ταμείο Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης. Σ' αυτό το ταμείο θα μεταφέρονται όλα τα δικαιώματα επί του φυσικού και του ορυκτού πλούτου της χώρας, περιλαμβανομένων και των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, εφόσον αποδειχθούν οικονομικά εκμεταλλεύσιμα, καθώς και όλη η εμπορεύσιμη κινητή και ακίνητη περιουσία του κράτους. Ωραία ιδέα, αλλά μόνο αν τα κοιτάσματα είναι εκμεταλλεύσιμα. Α, και για να τα εκμεταλλευτούμε καλύτερα, ο ΣΥΡΙΖΑ μας λέει ότι δεν θα είμαστε σε «στρατιωτικές συμμαχίες», όπως το ΝΑΤΟ. Τι να το κάνουμε το ΝΑΤΟ; Εξάλλου, η ελληνική ΑΟΖ δεν αμφισβητείται από την Τουρκία αλλά από το Τιμπουκτού. Είμαι σίγουρος ότι όλο και κάποιες άλλες μαγικές λύσεις θα αναδυθούν όσο προσεγγίζουμε τη 17η Ιουνίου. «Λύσεις» που θα μεγεθύνουν το κράτος και τα ελλείμματα. Ποιος νοιάζεται άλλωστε για το παραγωγικό μας μοντέλο; Ο κ. Ηλίας Μόσιαλος είναι καθηγητής της Πολιτικής της Υγείας και διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών της Υγείας στη London School of Economics και πρώην υπουργός.

ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΤΑ ΛΕΦΤΑ; ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΧΟΛΙΑ ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ Δεν λέω ότι το υιοθετώ αυτό που μου έλεγε ένας φίλος τις προάλλες, αλλά υπήρχε τέτοια σαπίλα και διαφθορά στα δώματα τη εξουσίας, που έχει κάποια βάση.Ένα μέρος μόνο είναι τα χρήματα που γράφεται στον τύπο, ότι καταχράστηκε ο Τσοχατζόπουλος.Κάνουμε λοιπόν την πρόσθεση. 100 δις ευρώ τα τελευταία τριάντα χρόνια από τις μίζες του υπουργείου άμυνας. 100 δις μίζες από τα δημόσια έργα=200 δις.Εκατό δις μίζες,από τα φάρμακα = 300 δις. Ωρίστε το δημόσο χρέος. Ας το δούμε αυτό με περίσκεψη και ας βγάλουμε τα συμπεράσματα μας για τους εκατοντάδες Τσοχατζόπουλους που τράφηκαν σαν τις βδέλες από το ελληνικό αίμα. Δεν φθάσαμε τυχαία στον πάτο. Δεν μπορούμε να δώσουμε και άδικο στον κόσμο που φώναζε αγανακτησμένος στις πλατείες¨"Φέρτε πίσω τα κλεμένα." Ακολουθεί χιουμοριστική -πικρή στην γεύση επιστολή από τον ΧΑΡΥ ΚΛΙΝ Χάρυ Κλυνν: Να συλληφθεί ο Πάγκαλος Ο δημοφιλής κωμικός Χάρυ Κλύνν είναι γνωστός για το καυστικό του χιούμορ, με το οποίο σχολιάζει την πολιτική επικαιρότητα στη χώρα. Φυσικά από την κριτική του δεν ξέφυγε ούτε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος, αφού με επιστολή που έδωσε στη δημοσιότητα ζητάει την σύλληψη του πρώην στελέχους του ΠΑΣΟΚ. Αναφερόμενος στην «τραγωδία» της πατρίδας του και κατακρίνοντας τη κυβέρνηση για σχέσεις πελατείας και διαφθοράς, ο Χάρυ Κλύν έγραψε: «Ο κ. Πάγκαλος, ο οποίος δεν είναι πλέον βουλευτής του Ελληνικού κοινοβουλίου, παραδέχτηκε (Βουλή, 21.09.2010) ότι αυτός και το κόμμα του παραβίασαν συνειδητά το Σύνταγμα των Ελλήνων, τους νόμους και την ηθική τάξη, με αποτέλεσμα να βλαφτεί κατάφωρα το Δημόσιο συμφέρον και να οδηγηθεί μοιραία η Πατρίδα μας στην τραγωδία που ζει σήμερα. Η δημόσια παραδοχή του, ως εξέχων μέλος του κόμματος του ΠΑΣΟΚ, «Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής» φανερώνει ξεκάθαρα το όργιο των παρανομιών και των πολιτικά απαράδεκτων μεθόδων που υιοθέτησε το ΠΑΣΟΚ προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Κατόπιν όλων αυτών αιτούμαι την άμεση σύλληψη του κ. Πάγκαλου και την προσαγωγή του σε ανάκριση προκειμένου να δώσει τις απαραίτητες εξηγήσεις για όσα νομικά και ηθικά ανεπίτρεπτα παραδέχτηκε ότι αυτός και το κόμμα του διέπραξαν σε βάρος του Ελληνικού λαού, ενώπιον τη Βουλής των Ελλήνων. Με τιμή Βασίλης Ν. Τριανταφυλλίδης (Χάρρυ Κλυνν) Κομνηνών 21 55 131 Θεσσαλονίκη στις Κυριακή, Ιούνιος 10, 2012» iefimerida.gr

ΔΙΗΓΗΜΑ- «ΜΠΕΜΠΑ» ΟΠΩΣ “BMW” ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ 20 χρόνια πριν. Ο Νεοκλής χάϊδευε το καινούργιο του αυτοκίνητο, μια πολυτελή “bmw 2.000” και μονολογούσε. «Τα κατάφερα κι απόκτησα κι εγώ τώρα στα σαράντα πέντε, ένα ακριβό αυτοκίνητο. «Μπράβο μου.» «Με τις οικονομίες μου βέβαια και την σκληρή εργασία μου.» «Η γυναίκα μου κι εγώ εργαζόμαστε ατελείωτες ώρες στο λογιστικό γραφείο. «Τις τρις κοπέλες που έχω για βοηθούς της πληρώνω τα νόμιμα.» «Εντάξει για τα ένσημα συμφωνήσαμε 10 το μήνα για να δικαιούται τα κορίτσια ταμείο ανεργίας.» «Κάθε χρόνο όταν κάνω την φορολογική μου δήλωση δηλώνω τα μισά, αλλά και σε άλλα επαγγέλματα δηλώνουν ελάχιστα.» «Εντάξει έχω οικοδομήσει και αυθαίρετο, αλλά δεν φταίω εγώ αλλά το κράτος που δεν επέκτεινε τα σχέδια πόλεων.» «Λογιστής είμαι και ξέρω τι γίνεται στην αγορά.» «Στην Ελλάδα ζούμε βρε αδελφέ.» «Να ξεκινήσουμε από τους από πάνω με τις {of shore}εξωχώριες εταιρείες;» «Aυτοί παιδί μου, έχουν για έδρα, τους λεγόμενους φορολογικούς «παραδείσους,» και παρά τα ιλιγγιώδη κέρδη τους δεν πληρώνουν τίποτα.» Οι φορολογικοί «παράδεισοι» ασφαλώς «είναι παράδεισοι» για τους ολιγάρχες μεγαλοφοροκλέφτες και απατεώνες. «Για τους πολλούς είναι η κόλαση τους.» «Γιατί δηλαδή εγώ, να είμαι τύπος και υπογραμμός;» «Για να είμαι το κορόϊδο;» «Στην Ελλάδα ζούμε κι όχι στην Σουηδία.» «Όποιος είναι έντιμος θεωρείται κορόιδο.» «Το κράτος τον ελεύθερο επαγγελματία, τον θεωρεί εκ των προτέρων φοροφυγά και του απορρίπτει τα βιβλία.» «Αν δηλώσει την αλήθεια η εφορία θα του βάλει φόρο, άλλο τόσο φόρο, ίσως και τριπλάσιο, αδελφέ.» «Ο Γιάννης φοβάται το θεριό και το θεριό τον Γιάννη.» «Βέβαια με τον τρόπο αυτό, το ξέρω καλά γιατί δεν είμαι βλάκας, ότι υποβλέπουμε εαυτούς και αλλήλους και όλοι πάμε στο βυθό.» «Η μαζοχιστές είμαστε και μας αρέσει να αυτομαστιγωνόμαστε, η όπως λένε κάποιοι σοφοί μας, επειδή δεν περάσαμε αναγέννηση και διαφωτισμό λειτουργούμε σαν μπουλούκι κι όχι σαν κοινωνία πολιτών.» «Δηλαδή ο καθένα και πάνω του και όλοι εναντίον του δικού μας κράτους.» «Αλλά Έλληνες δεν είμαστε;» «Μπορεί και να μας αρέσει.» «Ο Νεοκλής μπήκε στο πολυτελές αυτοκίνητο του, πάτησε το πεντάλ του γκαζιού, και εξαφανίστηκε στην μεγάλη άσφαλτο. Την επομένη το απόγευμα άρχισε τις επισκέψεις σε συγγενείς, σε φίλους, και γνωστούς. Μια εβδομάδα, ίσως και δύο, ξόδεψε για να τελειώσει, τον κύκλο των «δήθεν τυχαίων» επισκέψεων του σε συγγενικά και σε φιλικά του, πρόσωπα. Όλοι τον ρωτούσαν πληροφορίες για το νέο του πολυτελές αυτοκίνητο, την γνωστή «μπέμπα», μερικοί διάφορες τεχνικές λεπτομέρειες που είχε διαβάσει στο ενημερωτικό φυλλάδιο {προσπέκτους} και τις είχε ξεχάσει, γιατί στα τεχνικά ήταν σκράπας, άλλοι που τον ήξεραν από παιδί μιλούσαν με τα καλύτερα λόγια για τον Νεοκλή, ο οποίος ήταν φτωχός -ανέστιος και πένης- και ότι έκανε στη ζωή του το έκανε με τον κόπο του. Ο Νεοκλής αποζητούσε την αναγνώριση από συγγενείς φίλους και γνωστούς και τον έπαινο. Είχε περάσει στα μικρά του χρόνια στερήσεις φτώχεια, και καταφρόνια. Για να το πούμε λαϊκά¨ «είχε φάει πολύ φτύσιμο.» Στο πανεπιστήμιο δεν μπόρεσε να πάει και ήταν από τους παλιούς λογιστές που είχαν τελειώσει μόνο το εξατάξιο γυμνάσιο. Είχε δουλέψει ως βοηθός στις οικοδομές ,και εργάτης στην λαχαναγορά. Τα χέρια του και ο ώμος του είχε ακόμη εκείνα τα σημάδια, όπου ήταν και σημάδια της ίδιας του της ψυχής. «Νεοκλή, Νεοκλή του λέει μια φωνή. «Δεν το γνωρίζεις ότι εσύ είσαι ένας δουλευταράς και σου αξίζουν να έχεις και αγάπη και υλικά αγαθά.» «Γιατί προσπαθείς το έχει σου, να το κάνεις επίδειξη;» «Στην Ελλάδα ζούμε φίλε μου απαντά ο Νεοκλής,.» «Οι Έλληνες παίρνουμε την αξία μας, από τους άλλους από τους απέναντι.» «Δεν έχουμε την αυτογνωσία «το γνώθει σαυτόν» των αρχαίων Ελλήνων και των δυτικών διαφωτισμένων. «Έλληνας είμαι και εγώ. «Θέλεις να σου ομολογήσω ότι είμαι καλύτερος από τους άλλους;» Ε? Όχι? Δεν είμαι.» Ο Νεοκλής σφυρίζοντας δήθεν αδιάφορα, εισήλθε στο πολυτελές σαλόνι του αυτοκινήτου του έβγαλε το πακέτο με τα τσιγάρα του, άναψε ένα ακριβό τσιγάρο με φίλτρο,, κι άρχισε να φυσάει ψιλά τον καπνό . Άνοιξε τον διακόπτη του αυτοκινήτου, πάτησε το γκάζι και το αυτοκίνητο άρχισε να τσουλάει με μικρή ταχύτητα στην άσφαλτο. Στο βλέμμα του Νεοκλή υπήρχε μια αδιόρατη μελαγχολία. Ένοιωθε ότι το ακριβό αυτοκίνητο δεν του είχε γεμίσει τα κενά της ψυχής του.

Παιάνας Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση Ο Παιάνας, καθαρεύουσα παιάν, επικά παιήων και αρχαία αττική διάλεκτο παιών, είναι συνώνυμο με το σύγχρονο Εμβατήριο. Κατά την αρχαιότητα, και πολύ πριν αποτελέσει αρχαίο ελληνικό μουσικό είδος αποδίδονταν με τη σημασία του θεράποντα ιατρού. Ειδικότερα επί Ομήρου με το όνομα «γιοι του Παιήωνος» αποκαλούνταν οι γιατροί της τότε εποχής. Μετά τον Όμηρο η λέξη αυτή σήμαινε θεραπεία που αποδίδονταν ως έργο στον Απόλλωνα τον οποίον επικαλούνταν οι έχοντες την ανάγκη βοηθείας του με την επίκληση Παιάν. Η επωνυμία όμως αυτή αποδίδονταν και σε άλλους Ολύμπιους Θεούς, όπως προς τον Δία στη Ρόδο, στον Διόνυσο, στον Πάνα, στον Ασκληπιό, αλλά και στην Αθηνά καλούμενη Παιανία, εξ ου και ο Δήμος Παιανίας (Αθηνάς) της αρχαίας Αθήνας (υπένερθεν και καθύπερθεν Παιανία). Ως προσηγορικό όνομα ο Παιάνας σήμαινε στη κυριολεξία τον σωτήρα και λυτρωτή και με αυτή την ερμηνεία αποδίδεται στο έργο του Αισχύλου «Αγαμέμνων» (99), του Σοφοκλή «Φιλοκτήτης» (168), αλλά και του Ευριπίδη «Ιππόλυτος» (1373). Στη συνέχεια των παραπάνω ο παιάνας σήμαινε θρησκευτικό τραγούδι, ύμνος, και μάλιστα ως «ευχαριστήριος ύμνος» που αποτεινόταν προς τον Απόλλωνα μετά από κάποια λύτρωση ή προς τον Ποσειδώνα για διάσωση από σεισμό ή πνιγμό στη θάλασσα. Έτσι σιγά - σιγά ο παιάνας κατέληξε σε είδος αρχαίας λυρικής ποίησης που επικράτησε, είτε από την αρχαία φράση «ίε παί» (= κτύπα νέε), αντίστοιχο με το σύγχρονο παράγγελμα «ρίχτου» ή «πυρ», που ενθάρρυνε η Λητώ το γιο της Απόλλωνα, που μαχόταν τον δράκο Πύθωνα, είτε από την φράση «Ιήιε Παιάν» ή Ιή ή Ιώ Παιάν που επικαλούνταν οι ζητούντες τη βοήθεια του Απόλλωνα, άποψη που κρίνεται επικρατέστερη. Γενικά ο Παιάνας αποτελούσε θριαμβικό τραγούδι μετά από κάποιο επιτυχή αγώνα ή εξέλιξη. Όπως όμως περιγράφει και ο Αισχύλος, παιάνες τραγουδούσαν και οι στρατιώτες οι επερχόμενοι σε μάχη, δηλαδή ως σύγχρονο εμβατήριο, και μάλιστα με τη φράση «εξάρχειν τον παιάνα», ή «εξάρχεσθαι τον παιάνα» κατά συνομολογία του Ξενοφώντος. Τους παιάνες τους τραγουδούσαν αφενός πριν την έναρξη επιχειρήσεων ως «καλό οιωνό» επιτυχίας, ή ακόμα σε γάμους (αντίστοιχο με σύγχρονο γαμήλιο εμβατήριο), ή και σε συμπόσια (αντίστοιχα με αυτά των σύχρονων επί των στρατιωτικών παρατάξεων), αλλά ακόμη, και όχι σπάνια και σε θανάτους (ως πένθιμα εμβατήρια). Σπουδιάοτεροι όμως εξ όλων αυτών ήταν οι πολεμικοί παιάνες. Στην αρχαιότητα οι παιάνες αποδίδονταν μουσικά με λύρα, κιθάρα και αυλούς με χορούς που τους συγκροτούσαν μόνο άνδρες, με εξαίρεση στη Δήλο που μετείχαν μόνο ιέρειες γυναίκες. Συγγράφονταν σε στροφές και ανιστροφές ή είχαν ελεύθερη σύνθεση. Ως κύριο μέτρο μουσικό αυτών ήταν ο πεντάχρονος ρυθμός τον οποίο εισήγαγε στον αρχαίο ελλαδικό ηπειρωτικό χώρο ο Βαλήτας από την Κρήτη. Πηγές [Επεξεργασία]