Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 13 Φεβρουαρίου 2010
ΑΕΠ 60 ΤΡΙΣ. ΔΟΛ. ΚΑΙ ΙΣΟΠΟΣΟ ΧΡΕΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΕΤΗΣΙΩΣ ΕΚ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΟΣ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Παγκόσμια ωρολογιακή φούσκα 600 τρισ. δολ. στα παράγωγα
Του ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΑ Πάνω σε μια ασύλληπτης ισχύος κερδοσκοπική βόμβα χρηματιστηριακών παραγώγων, με αξία που ξεπερνά τα 600 τρισεκατομμύρια δολάρια (!), «κάθεται» σήμερα η παγκόσμια οικονομία.

Οπλα μαζικής οικονομικής καταστροφής έχει χαρακτηρίσει τα ποικιλόμορφα παράγωγα ο γνώστης των «αγορών» και κερδοσκόπος Γουόρεν Μπάφετ
Η υφήλιος περιμένει πλέον μοιρολατρικά είτε την έκρηξη της μεγαλύτερης φούσκας όλων των εποχών είτε μια συντονισμένη παρέμβαση των κυβερνήσεων για να τιθασεύσουν έγκαιρα το «τέρας» πριν φτάσει να αφανίσει ολόκληρα κράτη.

Η κερδοσκοπική επίθεση κατά της Ελλάδας, με αφορμή τη δυσχέρεια εξυπηρέτησης του υπέρογκου δημόσιου χρέους της, έχει ανοίξει διάπλατα πλέον το κουτί της Πανδώρας. Το κουτί αυτό περικλείει όλα τα χρηματοοικονομικά «ανοσιουργήματα» των golden boys του τραπεζικού συστήματος, που μέσα στην παράλογη γιγάντωση της περασμένης δεκαετίας σκαρφίστηκαν τους πιο απίθανους και επικίνδυνους τρόπους για να δημιουργήσουν χρήμα από το μηδέν. Ουσιαστικά για να «ληστεύουν» το σύστημα επιστημονικά.

Τα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures), τα δικαιώματα αγοράς ή πώλησης (otions/put/calls), τα ασφάλιστρα έναντι ρίσκου αθέτησης χρέους (τα περίφημα Credit Default Swaps ή CDS), τα δομημένα ομόλογα, τα στεγαστικά δάνεια μειωμένης εξασφάλισης και δεκάδες άλλα σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα και υποπροϊόντα, που δημιουργήθηκαν για να «αντασφαλίσουν», να προστατεύσουν, αλλά κυρίως για να γίνουν μοχλός κερδοσκοπίας έναντι οποιασδήποτε αξίας, όπως οι μετοχές, τα εμπορεύματα, οι δείκτες, τα δάνεια, το συνάλλαγμα κ.ά.

Η χώρα μας, με «βαρύτητα» μόλις 2,5% στην ευρωζώνη, βρέθηκε ξαφνικά στα πρόθυρα «στάσης πληρωμών» επειδή διεθνή hedge funds τζογάρισαν δισεκατομμύρια στα ασφάλιστρα έναντι αθέτησης χρέους της Ελλάδας (CDS), εκτινάσσοντας στα ύψη τα επιτόκια δανεισμού και κερδίζοντας τεράστια ποσά. Τίποτα δεν εμποδίζει τις επενδυτικές τράπεζες να «σορτάρουν» στο μέλλον την Πορτογαλία, την Ισπανία ή και ακόμη ισχυρότερες -αλλά υπερχρεωμένες- χώρες όπως την Αγγλία και τις ΗΠΑ, κερδοσκοπώντας με την αγορά χρέους μέσω των παραγώγων.

Σκοτεινές πλατφόρμες

Το χειρότερο είναι πως τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα δημιουργούνται, τιμολογούνται και αλλάζουν χέρια ή «διασπείρονται» σε επενδυτές χωρίς καμία διαφάνεια και έλεγχο, μέσα από «σκοτεινές πλατφόρμες» επενδυτικών τραπεζών. Μέχρι πρότινος στις ΗΠΑ δεν υπήρχε κεντρικός μηχανισμός εκκαθάρισης, ενώ στην Ευρώπη δεν υπάρχει ακόμη.

Τα στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας Διακανονισμών (BIS) για την παγκόσμια αγορά παραγώγων προϊόντων που διακινούνται εκτός χρηματιστηρίων κόβουν την ανάσα: Η θεωρητική αξία όλων των ειδών των παραγώγων που διαπραγματεύονται σε μη οργανωμένες αγορές υπολογίζεται ότι ξεπερνά σήμερα τα 604 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ ο τζίρος που πραγματοποιείται κάθε χρόνο ξεπερνά τα 25 τρισ. δολάρια. Την προηγούμενη δεκαετία, το αντίστοιχο ποσό έφτασε «μόνο» τα 75 τρισ. δολ., σχεδόν 2,5 φορές το παγκόσμιο ΑΕΠ, το 2003 είχε διπλασιαστεί στα 170 τρισ. δολάρια, μεταξύ 2005-2007 αυξήθηκε από τα 280 στα 500 τρισ. δολάρια.

Οι τράπεζες απαιτούν

Πρόκειται ουσιαστικά για την «απαίτηση» που έχει δημιουργήσει το διεθνές τραπεζικό σύστημα έναντι της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία συγκριτικά παράγει κάθε χρόνο 60 τρισ. δολάρια (παγκόσμιο ΑΕΠ) και έχει φτάσει να «χρωστά» άλλα 60 τρισ. δολάρια (παγκόσμιο χρέος).

Οι διεθνείς οικονομολόγοι παραδέχονται ότι έχουμε να κάνουμε με βόμβα μεγατόνων στα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας, αφού είναι προφανές πως η αξία των «στοιχημάτων» αυτών δεν έχει ουσιαστικά κανένα αντίκρισμα στην πραγματική οικονομία.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία της BIS, πάνω από το 60% αυτών των παραγώγων, ήτοι τα 437 τρισ. δολάρια, αφορά παράγωγα που σχετίζονται με τις μεταβολές των επιτοκίων (interest rates swaps). Αλλα 48 τρισ. δολάρια είναι τα συμβόλαια σε ξένο συνάλλαγμα (foreign exchange contracts), ενώ σε περίπου 36 τρισ. δολάρια υπολογίζονται ότι φτάνουν τα ασφάλιστρα έναντι ρίσκου αθέτησης χρέους (CDS), δηλαδή τα στοιχήματα για τη χρεοκοπία επιχειρήσεων ή χωρών. Περίπου 3,7 τρισ. δολάρια είναι τα συμβόλαια σε εμπορεύματα και πολύτιμα μέταλλα, ενώ σε περίπου 72,255 τρισ. δολάρια εκτιμάται η αξία των υπόλοιπων ειδών παραγώγων.

Οπλα μαζικής καταστροφής

Ηδη από το 2002 ο μεγαλοεπενδυτής Γουόρεν Μπάφετ έχει χαρακτηρίσει τις αγορές παραγώγων «οικονομικά όπλα μαζικής καταστροφής, τα οποία εμπεριέχουν θανάσιμους κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία».

Στην πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει το οικονομικό σύστημα από ένα ενδεχόμενο σκάσιμο της φούσκας των παραγώγων. Η ίδια η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών υπολογίζει μεταξύ 15 έως 36 τρισ. δολαρίων την «πραγματική αξία» της αγοράς παραγώγων. Ακόμη κι έτσι να είναι, πρόκειται για ένα ποσό που είναι αδύνατο να το «σηκώσει» η παγκόσμια οικονομία αν η κρίση επεκταθεί. *