Επενδύοντας στα παράγωγα: Ευκαιρίες και κίνδυνοι σε μία πτωτική αγορά
Ads by Google
Εκπαίδευση Υπαλλήλων
Μαθήματα Υπαλλήλου Διοίκησης Από Απόσταση. Δείτε περισσότερα εδώ.
www.MasterD.gr/AdministrationCourse
Η αγορά παραγώγων φαντάζει σε πολλούς επενδυτές ως κάτι απόμακρο, επικίνδυνο και σε κάθε περίπτωση μία αγορά στην οποία πρέπει να δραστηριοποιούνται μόνο επαγγελματίες.



Όμως, στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά: Με τη βοήθεια των επαγγελματιών της αγοράς, ένας επενδυτής μπορεί να κερδίσει περισσότερα, επενδύοντας λιγότερα σε σύγκριση με την υποκείμενη αγορά μετοχών και επιπλέον να προφυλάξει την επένδυση του από τις καθημερινές διακυμάνσεις.



Η επένδυση στα παράγωγα προϊόντα αποκτά μεγαλύτερη σημασία στην τρέχουσα πτωτική χρηματιστηριακή συγκυρία, όπου ένας επενδυτής έχει τη δυνατότητα –χωρίς να πωλήσει τις μετοχές που διακρατά- να προστατεύσει το κεφάλαιο τους, στοιχηματίζοντας στην πτώση της αγοράς είτε μέσω συμβολαίων σε δείκτες είτε μέσω συμβολαίων σε μετοχές.



Ο κ. Παναγιώτης Τζέλλος, ιδρυτής του διαδικτυακού derivatives.gr, εξηγεί στους αναγνώστες του «in.gr Οικονομία» τους βασικούς κανόνες λειτουργίας της αγοράς παραγώγων και τις ευκαιρίες που προσφέρει στους επενδυτές:



Συνέντευξη στον Γιώργο Κωστούλα



Ποιος ο ρόλος των παραγώγων στις αγορές κεφαλαίου και χρήματος;



Η εισαγωγή των παραγώγων προϊόντων στην Ελλάδα συνέπεσε χρονικώς με τη μεγάλη πτώση των μετοχών της περιόδου 1999-2003 προσφέροντας έτσι για πολλούς μια πρόχειρη εξήγηση για την ταχύτητα κι έκτασή της. Έκτοτε η “λογική” εξήγηση για τις βραχυπρόθεσμες ή μεσοπρόθεσμες πτώσεις της αγοράς ήταν προφανής: τα παράγωγα φταίνε. Είναι όμως αλήθεια ότι αυτή η αόριστη δαιμονοποίηση δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Προσφάτως και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο ακούσθηκαν παρόμοιες κατηγορίες για το μερίδιο ευθύνης των παραγώγων στην πρόσφατη “ανατιμητική κερδοσκοπία” στην τιμή του πετρελαίου. Η γοητεία των παραγώγων έχει όμως διττό χαρακτήρα κι έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλεία προστασίας ή καταστροφής. Εμείς θα περιγράψουμε με σύντομο τρόπο τις κλασσικές χρήσεις των παραγώγων στην αγορά μετοχών που είναι δύο: η αντιστάθμιση κινδύνου που έχει επενδυτικό χαρακτήρα και η μόχλευση που έχει κερδοσκοπικό κίνητρο.



Πως μπορεί ένας επενδυτής να προστατεύσει την επένδυσή του χρησιμοποιώντας παράγωγα;



Η αντιστάθμιση κινδύνου προϋποθέτει την ύπαρξη ενός χαρτοφυλακίου μετοχών που θα ήθελε να προστατεύσει ο επενδυτής από φόβο για ενδεχόμενη πτώση της αξίας του αλλά που δεν είναι διατεθειμένος να πουλήσει. Ουσιαστικά ο επενδυτής έχει δύο πρακτικές δυνατότητες την τεχνική πλευρά των οποίων θα αναφέρουμε λίγο παρακάτω: είτε να πουλήσει συμβόλαια πάνω στον δείκτη και σε μεμονωμένες μετοχές είτε να αγοράσει δικαιώματα πώλησης (put options). Σε κάθε περίπτωση η ονομαστική αξία των συμβολαίων ή δικαιωμάτων θα πρέπει να είναι ίση με την αξία του χαρτοφυλακίου που θέλει να προστατεύσει. Έτσι σε ενδεχόμενη πτώση της αγοράς η μείωση της αξίας του χαρτοφυλακίου θα αντισταθμίζεται από τα κέρδη της θέσης στα παράγωγα. [Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι η χρήση συμβολαίων διαφέρει στην πράξη σε κάποια σημεία από τη χρήση δικαιωμάτων αλλά αρκεί μια σύντομη ενασχόληση για να κατανοήσει κανείς τα υπέρ και τα κατά τους.]



Την τρέχουσα περίοδο της κρίσης που διανύουμε, όσα χαρτοφυλάκια είχαν αντισταθμιστεί από προηγουμένως με τη χρήση παραγώγων, κατάφεραν να μειώσουν τις απώλειες στην απόδοσή τους ή ακόμη πολλά από αυτά να μείνουν ουδέτερα απέναντι στις σημαντικές απώλειες των αγορών το τελευταίο εξάμηνο.



Πέραν της αντιστάθμισης (ασφάλισης) των χαρτοφυλακίων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλο σκοπό τα παράγωγα συμβόλαια;



Σε μια αγορά “αρκούδων”, όπως αυτή που βιώνουμε εδώ και αρκετούς μήνες, τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει τρόπος να κερδίσει κανείς από πιθανή πτώση ή είναι καταδικασμένος να περιμένει την επόμενη αγορά των ταύρων όταν αυτή έρθει. Τη λύση προσφέρουν τα παράγωγα αφού ο επενδυτής μπορεί άμεσα να πουλήσει συμβόλαια πάνω στο δείκτη στην τρέχουσα τιμή του και να περιμένει να τα αγοράσει πίσω σε χαμηλότερη τιμή. Η διαφορά μεταξύ της τιμής πώλησης κι αγοράς επί το μέγεθος της θέσης που επέλεξε να ανοίξει θα είναι και το κέρδος του ενώ για το αρχικό άνοιγμα της θέσης θα χρειαστεί να καταβάλει ένα μικρό μέρος της αξίας της που κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 10% και 20% κι ονομάζεται αρχικό ασφάλιστρο. Αυτή είναι η δεύτερη χρήση των παραγώγων κι ονομάζεται μόχλευση επειδή δρα ως μοχλός που πολλαπλασιάζει τη δύναμη των χρημάτων αλλά και την πιθανή ζημιά ή κέρδος (θέση αξίας 10.000 ευρώ στον FTSE/ASE 20 μπορεί να ανοιχτεί μόνο με 1.000 ευρώ, δηλαδή 10πλάσια μόχλευση).



Θα θέλαμε να τονίσουμε, εάν και εφόσον ο επενδυτής λάβει λάθος στρατηγική σε λάθος χρόνο, τότε θα καταγράψει απώλειες στο χαρτοφυλάκιό του και αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Η γνώση είναι δύναμη στη περίπτωση αυτή καθώς προτού ανοίξει θέσεις κάποιος, θα πρέπει να γνωρίζει βασικές αρχές λειτουργίας των παραγώγων προϊόντων και να έχει ετοιμάσει κάποια σενάρια στο χαρτί ώστε να είναι έτοιμος να αντιδράσει (stop loss) εφόσον η κατεύθυνση της αγοράς είναι εναντίον του. Αυτή είναι μία απλή μορφή διαχείρισης του κινδύνου του όπου θα πρέπει να υπάρχει μεθοδολογία και πειθαρχία.





Το γνωστό discount ή premium αντικατοπτρίζει την τρέχουσα κατάσταση της αγοράς;



Για να αποφύγει κανείς τις εκπλήξεις στα παράγωγα θα πρέπει απαραιτήτως να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά των προϊόντων στα οποία προτίθεται να ανοίξει θέση. Ως αρνητικό σημείο της ελληνικής αγοράς παραγώγων θα προσμετρούσε κανείς το μέτριο βάθος που οδηγεί αρκετές φορές στο γνωστό discount ή premium (όταν δηλαδή το συμβόλαιο διαπραγματεύεται κάτω ή πάνω από τη θεωρητική τιμή του) και που είναι αναλόγως συνδεδεμένο με την ποιότητα της υποκείμενης αγοράς μετοχών και δανεισμού τίτλων. Η θεωρητική τιμή του συμβολαίου προκύπτει μέσω απλού μαθηματικού τύπου που βασίζεται στην τρέχουσα τιμή του υποκείμενου δείκτη κι ενσωματώνει τα τρέχοντα επίπεδα επιτοκίων, τα αναμενόμενα μερίσματα, το τρέχον κόστος δανεισμού μετοχών καθώς και τα έξοδα συναλλαγών. Για να υπολογίσει κανείς την ονομαστική αξία της θέσης που ανοίγει στην αγορά θα πρέπει να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε συμβολαίου (π.χ. η αξία ενός συμβολαίου 20άρη στις 1750 μονάδες δείκτη είναι ίση με 1750 x 5 = 8750 ευρώ κι ο επενδυτής θα πρέπει να καταβάλει αρχικώς 8750 x 10% = 875 ευρώ) συν μία μικρή προμήθεια στη χρηματιστηριακή εταιρεία που προβαίνει σε συναλλαγή.



Τι είναι το short selling-ανοικτές πωλήσεις και ποιος ο σκοπός ύπαρξης στην αγορά;



Κλείνοντας είναι απαραίτητο να αναφερθούμε στην έννοια των ανοικτών πωλήσεων ή αλλιώς short selling που συχνά αναφέρεται ως πηγή του κακού σε πτωτικές αγορές. Είναι πια διεθνής πρακτική χαρτοφυλάκια μακροπρόθεσμου ορίζοντα να δανείζουν τις μετοχές τους έναντι κάποιου επιτοκίου σε επενδυτές που εκτιμούν ότι οι αποτιμήσεις έχουν φτάσει σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα και θέλουν να τις πουλήσουν για να κερδίσουν από στην πτώση τους. Με τον τρόπο αυτό οι αγορές καταφέρνουν να εξυγιαίνονται διορθώνοντας πιθανές φούσκες (βλέπε Nasdaq το 1999-2001) ενώ παράλληλα προσφέρουν ένα επιπλέον έσοδο σε επενδυτές που δεν τους φοβίζουν οι ενδιάμεσες διακυμάνσεις της αξίας των χαρτοφυλακίων τους. Δεν ήταν άλλωστε και λίγες οι φορές που το εκτεταμένο short selling παρέτεινε ανοδικές αγορές από επενδυτές “αρκούδες” που έτρεχαν να αγοράσουν πολύ υψηλότερα αυτά που ατυχώς είχαν πουλήσει σε χαμηλές τιμές.