Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
«Λέει λοιπόν η κατηγορία ότι είμαι ένοχος επειδή διαφθείρω τους νέους. Εγώ όμως λέω , άνδρες Αθηναίοι ότι είναι ένοχος ο Μέλητος, επειδή αστειεύεται σοβαρά, σέρνοντας με μεγάλη επιπολαιότητα ανθρώπους στα δικαστήρια, προσποιούμενος ότι ενδιαφέρεται και φροντίζει για τα πράγματα για τα οποία ποτέ δεν νοιάστηκε. Εκείνο όμως που έλεγα προηγουμένως, ότι προκάλεσα μεγάλη εχθρότητα, πολλών ανθρώπων, είναι απολύτως αληθινό. και αυτό είναι που θα με καταστρέψει αν με καταστρέψει.¨ δεν θα είναι ούτε ο Μέλητος ούτε ο Άνυτος ,αλλά οι συκοφαντίες και ο φθόνος των πολλών Αυτά στα αλήθεια κατέστρεψαν και νομίζω θα καταστρέψουν στο μέλλον πολλούς ανθρώπους».
Αφορμή για το παρόν σημείωμα μου είναι το βιβλίο που κυκλοφόρησε με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» με τίτλο¨ «Η δίκη του Σωκράτη». Στο βιβλίο γράφουν δοκίμια για τον μεγάλο φιλόσοφο και την εποχή του, διακεκριμένοι καθηγητές πανεπιστημίου ,φιλοσοφίας, και αρχαίας Ελληνικής ιστορίας. Μακάρι να διαβάζουν αρκετά οι νεότερες γενιές, και να κάνουν κτήμα τους μέρος έστω, του πνευματικού πλούτου της αρχαίας Ελλάδας ,στον οποίο πάτησε ο δυτικός πολιτισμός με την αναγέννηση και τον διαφωτισμό. «Στην αρχαία Αθήνα η πολιτική συμμετοχή ήταν υπόθεση λίγων ανδρών ,των οποίων τα δικαιώματα ολοένα αυξανόταν όσο η δημοκρατία αποκτούσε στέρεες βάσεις. Αν και αριθμητικά το σύνολο των πολιτών αποτελούσε μια μειονότητα του πληθυσμού της Αθήνας, για τα δεδομένα τη εποχής θεωρούνταν εξαιρετικά μεγάλο. Οι αθηναίοι χωρισμένοι σε εισοδηματικές τάξεις, σύμφωνα με τις οποίες ρυθμίζονταν τα πολιτικά τους δικαιώματα, αισθανόταν ότι είναι μέλη μιας προνομιούχου κοινωνικής ομάδας, η οποία κρατούσε στα χέρια της κάθε μορφής εξουσίας, ενώ μοιραζόταν με τις άλλες κατηγορίες του πληθυσμού τις υποχρεώσεις τη απέναντι στην πόλη» {Νίκος Μπιργάλιας επίκ. καθηγητής αρχαίας ιστορίας στο Π.Α}. Ο Ιταλός καθηγητής φιλοσοφίας πάλι Λουτσιάνο Κάμφορα, έχει την άποψη ότι σήμερα, δεν θα μιλούσαμε για τον Σωκράτη, αν δεν πέθαινε καταδικασμένος σε θάνατο, με το κώνειο όπως επιβαλλόταν η θανατική ποινή εκείνη την εποχή. Γράφει ο Κώστας Μπέης ομότιμος καθηγητής νομικής του Π.Α και διδάκτωρ φιλοσοφίας , ο οποίος έχει μελετήσει και συγγράψει πολλές μελέτες για τον Σωκράτη, στο περιεκτικό πολυσέλιδο δοκίμιο του. Σ.Σ. Ο Σωκράτης έζησε στον Πελοποννησιακό πόλεμο, και στην ήττα και παρακμή της πόλης- κράτους των Αθηνών. «Στην συνείδηση του Σωκράτη φαίνεται πως βάραινε η πεποίθηση ότι η ατυχία της ένδοξης και καλλιεργημένης πόλης, εκεί ακριβώς εντοπιζόταν, ότι δηλαδή δεν φρόντιζε να εκπαιδεύει στρατηγούς, στους οποίους να αναθέτει τη στρατηγία.. Δεν φρόντιζε να εκπαιδεύει πολιτικούς, στους οποίους να εκπαιδεύει στη διαχείριση της ευνομίας, της δικαιοσύνης και των δημοσίων εσόδων της πόλης. Δεν φρόντιζε να εκπαιδεύει διπλωμάτες, στους οποίους να αναθέτει την εκπροσώπηση των συμφερόντων της, κατά τις επικοινωνίες που είχε , και που έπρεπε να έχει, με άλλες πολιτείες, φιλικές ή εχθρικές. Όλα αυτά και άλλα πολλά, κακώς κάκιστα, κατά τον Σωκράτη, η πόλη τα εμπιστευόταν στις ωραιολογίες των ρητόρων, οι οποίοι είχαν κατακλύσει την αγορά, με μοναδικό πρόδηλο στόχο να πάρουν στα χέρια τους τη νομή της εξουσίας, με όσα παράπλευρα επακόλουθα τούτο, σταθερά ως τις ημέρες μας, συνεπιφέρει¨ πλούτη, δύναμη ,ηδονές ,και δόξα.?. Στην εύλογη απορία πως πετύχαιναν αυτόν το ανόσιο στόχο τους, οι αμετροεπείς ρήτορες της αγοράς των αρχαίων Αθηνών, η απάντηση είναι σταθερά, ίδια ως τις ημέρες μας¨ με την κολακεία προς τα πλήθη?. Ασυλλόγιστα πλήθη, τα οποία ακόμη κ` εκείνοι περιφρονούσαν κι απεχθάνονταν, όσο κι αν τα κολάκευαν με αερολογίες». Για τον οικογενειάρχη Σωκράτη γράφει ο Κ.Μ. ¨ « Ο Σωκράτης ήταν αφιερωμένος στην ζήτηση της αλήθειας . Αλλά υπόδειγμα αφοσιωμένου οικογενειάρχη δεν φαίνεται να υπήρξε. Μήπως όμως αυτή η συμπεριφορά του ήταν απότοκη δικής του απογοήτευσης, από τον εριστικό και επιθετικό έως βάναυσο χαρακτήρα της Ξανθίππης, καθώς και από τον νωθρό χαρακτήρα του Λαμπροκλή;»
Για τα ερωτικά του Σωκράτη ο Κ.Μ γράφει¨ « Έρωτα έτρεφε ο Σωκράτης , βεβαίως κατά πρώτο για τις ωραίες γυναίκες. Και –πάλι αυτό ειρωνευόμενος-παινευόταν γιαυτό¨ «Έχω πολλές φίλες που, από μόνες τους, ούτε μέρα μήτε νύχτα μ΄αφήνουν να απομακρυνθώ από κοντά τους. Αλλά περισσότερο ήταν περιώνυμος στα ερωτικά ο Σωκράτης ως παιδεραστής. Στην εποχή μας κάτι τέτοιο παρακινεί σε απέχθεια και κοινωνική κατακραυγή. Χρειάζεται λοιπόν κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου για να μπορέσει να νοιώσει κατανόηση για τα ήθη εκείνη της μακρινής εποχής, κι εν όψει εκείνων των ιδιαίτερων ηθών να προσεγγίσει την προσωπικότητα του Σωκράτη. Οι μακρόχρονες δηλαδή απουσίες των ανδρών σε εκστρατείες, αλλά και ο εγκλεισμός των γυναικών στους γυναικωνίτες, είχαν αναγάγει την παιδεραστία σε κοινωνικό θεσμό, ως και την τρυφή κοντά σε εταίρες και αυλητρίδες». Γράφει επίσης ο καθηγητής Κώστας Μπέης , για να κλείσουμε την παρούσα αναφορά μας στον Σωκράτη. «Σε κατάσταση διονυσιακής έξαρσης βάδισε προ του θάνατο και κατέκτησε την αθανασία.. Αν όχι ίσως την αθανασία της ψυχής του, οπωσδήποτε όμως την αθανασία του προτύπου φιλοσόφου και ήθους πρακτικού βίου, με τον οποίο προικοδότησε τον πολιτισμό μας».