ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
«Η οικονομική ανάπτυξη δεν είναι αυτοσκοπός αλλά ένα μέσο για να δημιουργήσουμε καλές ανθρώπινες και δίκαιες κοινωνίες.» {ΕΡΙΚ ΧΟΣΜΠΑΟΥΜ}
«Να δρούμε σύμφωνα με την δικαιοσύνη στην υπηρεσία της ανθρώπινης κοινότητας.» {ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ}
Ο κοινωνιολόγος και φιλόσοφος Μαξ Βέμπερ υποστηρίζει ότι ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε στην Γερμανία με την βοήθεια του Προτεσταντικού πνεύματος. Νεότεροι φιλόσοφοι λένε σε αντίθεση με την θεωρία του Βέμπερ ότι ο καπιταλισμός αρχικά ξεκίνησε από τα κρατίδια της Ιταλίας όπως η Φλωρεντία, αυστηρώς καθολικό κρατίδιο όπου αναπτύχθηκαν οι τράπεζες. Ερωτούν επίσης. Γιατί αναπτύχθηκε ο καπιταλισμός π.χ. στην Ιαπωνία όπου ως θρήσκευμα έχουν τον Βουδισμό;
Ο Μαξ Βέμπερ γράφει την ανάλυση στο βιβλίο του¨»Η Προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού». «Ότι υπεύθυνες ενός νέου τύπου οικονομικής συμπεριφοράς και ενός νέου πνεύματος πολιτισμού είναι οι νέες θρησκευτικές ιδέες», αν και τονίζει ότι η συμπεριφορά αυτή δεν καθορίζεται ποτέ αποκλειστικά από θρησκευτικά δόγματα. Ο μεγάλος κοινωνιολόγος και ψυχολόγος Έριχ Φρομ γράφει ότι¨ «Αντίθετα προς τις ερμηνείες αυτές , θεωρούμε ότι η ιδεολογία και ο πολιτισμός γενικά έχουν τις ρίζες τους στον κοινωνικό χαρακτήρα. Ότι ο ίδιος κοινωνικός χαρακτήρας πλάθεται από τον τρόπο ύπαρξης μιας δοσμένης κοινωνίας. Και ότι τα επικρατέστερα γνωρίσματα του χαρακτήρα γίνονται με τις σειρά τους παραγωγικές δυνάμεις που διαμορφώνουν το κοινωνικό προτσές.» «Σχετικά με το πρόβλημα του πνεύματος του Προτεσταντισμού και του καπιταλισμού προσπάθησα να αποδείξω πως η κατάρρευση της φεουδαρχικής κοινωνίας απειλούσε την μεσαία τάξη. Ότι η απειλή αυτή κατέληξε στη δημιουργία ενός αισθήματος αδυναμίας, μόνωσης και αμφιβολίας. .Ότι η απήχηση που βρήκαν τα δόγματα του Λούθηρου και του Καλβίνου οφειλόταν στην ψυχολογική αυτή αλλαγή. Ότι αυτά τα δόγματα δυνάμωσαν και σταθεροποίησαν τις αλλαγές στην περιοχή του χαρακτήρα. Και ότι τα γνωρίσματα του χαρακτήρα που αναπτύχθηκαν τότε μετατράπηκαν σε παραγωγικές δυνάμεις ανάπτυξης του καπιταλισμού ,ο οποίος προήλθε από τις οικονομικές και πολιτικές αλλαγές. Σχετικά με το φασισμό εφαρμόστηκε η ίδια ερμηνευτική αρχή.¨
Η κατώτερη μεσαία τάξη αντέδρασε σε ορισμένες οικονομικές αλλαγές, όπως η άνοδος της δύναμης των μονοπωλίων και ο μεταπολεμικός πληθωρισμός, με την ένταση ορισμένων γνωρισμάτων του χαρακτήρα και συγκεκριμένα των σαδιστικών και μαζοχιστικών τάσεων. Η ναζιστική ιδεολογία με την σειρά της βρήκε απήχηση στα γνωρίσματα αυτά και τα έκανε πιο έντονα. Αυτά τα νέα γνωρίσματα χαρακτήρα έγιναν με τη σειρά τους δραστήριες δυνάμεις που συνέβαλαν με την σειρά τους στην επέκταση του Γερμανικού ιμπεριαλισμού.» Αυτά συνέβησαν στην Γερμανία. Γιατί όμως και στην Ελλάδα είχαμε δικτατορία το 1936 , όπου ο καπιταλισμός δεν ήταν ανεπτυγμένος; Σίγουρα θα οφείλεται στο δικό μας ιστορικό πλαίσιο με τους Εθνικούς διχασμούς την Μικρασιατική καταστροφή και τα στρατιωτικά κινήματα. Δεν είχαμε όμως ποτέ μακρά ομαλή και σταθερή κοινοβουλευτική πορεία, όπως η σταθερότητα που προήλθε μετά την πτώση της χούντας το 1974.
Συνεχίζει ο Έριχ Φρομ. « Και στις δύο περιπτώσεις διαπιστώνουμε πως μια ορισμένη τάξη απειλείται από τις νέες οικονομικές τάσεις και αντιδρά στην απειλή αυτή ψυχολογικά και ιδεολογικά. και πως οι ψυχολογικές αλλαγές που προκάλεσε αυτή η αντίδραση προώθησαν στην ανάπτυξη παραγωγικών δυνάμεων και ακόμη και τις δυνάμεις εκείνες που έρχονται σε αντίθεση με τα συμφέροντα αυτής της τάξης.{Σ.Σ. Δηλαδή την ανάπτυξη των μονοπωλίων όπως των οίκων «Κρούπ» και «Θύσεν».}
« Ο κοινωνικός χαρακτήρας προκύπτει από την δυναμική προσαρμογή της ανθρώπινης φύσης στην κοινωνική διάρθρωση. Οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες προκαλούν αλλαγές στον κοινωνικό χαρακτήρα , δηλαδή νέες ανάγκες και νέα άγχη. Οι νέες αυτές ανάγκες γίνονται φορείς νέων ιδεών και κάνουν κατά κάποιο τρόπο τους ανθρώπους να δέχονται τις ιδέες αυτές.» Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο άνθρωπος είναι δημιούργημα του ιστορικού πλαισίου της εποχής του. «Οι ιδέες είναι ενεργητικό
στοιχείο αλλά πρέπει να θεωρούνται πως έχουν την ρίζα τους στο σύνολο της διαμόρφωσης χαρακτήρα των μελών της κοινωνικής ομάδας. Παρ`όλη όμως αυτή την αλληλεξάρτηση οικονομικών , ψυχολογικών και ιδεολογικών δυνάμεων καθεμιά απ`αυτές δρα επίσης κατά το δικό της ανεξάρτητο τρόπο.»
ΠΗΓΗ {ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ «Ο ΦΟΒΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»}