Μια υπόθεση εργασίας για το ελληνικό κράτος
Αναρτήθηκε από anixneuseis στις 21/3/12 •

Πηγή: http://leninreloaded.blogspot.com/2012/03/133.html
Το πρώτο κοινωνικό αίτημα που αναπήδησε, ενω διαρκούσε ακόμα η επανάσταση, ήταν η διανομή των εθνικών γαιών στους ακτήμονες αγρότες. Η διανομή των εδαφών αποτέλεσε ίσως το μείζον ζήτημα της ελληνικής κοινωνίας απο την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους (1830) έως και την δεύτερη αναδιανομή των εδαφών από τον Ελευθέριο Βενιζέλο (1917).
Δ. Κουρουβαλάκης, “Οι συζητήσεις στη Βουλή για το αγροτικό ζήτημα κατά τα έτη 1882-1885“

Υπόθεση εργασίας: Σε ό,τι αφορά την οικονομική του λειτουργία, το ελληνικό κράτος παρουσιάζεται πάνω από όλα ως ένας μηχανισμός αναδιανομής. Από την αρχή, ο ρόλος του είναι όχι απλά να επιδιαιτητεύει πάνω στα ήδη διαμορφωμένα συμφέροντα της κυρίαρχης και των υποτελών τάξεων με στόχο πάντοτε την διατήρηση σχέσεων παραγωγής που οφελούν την πρώτη, αλλά ταυτόχρονα, να συγκροτεί νεωτερικού τύπου τάξεις, να δημιουργεί ταξικά στρώματα συμβατά με την ιδεατή δομή της αστικής κοινωνίας. Πρώτα απ’ όλα, ασχολείται με το να δημιουργήσει τις βάσεις της αγροτικής μικροϊδιοκτησίας μέσα από την αναδιανομή της γης. Σε δεύτερο στάδιο, παλεύει να προεκτείνει, μέσω της αναδιανομής των εσόδων από τη φορολογία, την ήδη υπάρχουσα (σε κάποιες περιπτώσεις και πριν την επανάσταση) πολιτική εξουσία των προυχόντων, των τραπεζιτών, των εφοπλιστών, των βιομηχάνων, των ιδιοκτητών ορυχείων και των μεγαλογαιοκτημόνων με μικροαστικές και μεσοαστικές περιφερειακές οχυρώσεις, μέσα από την μετατροπή του εαυτού του σε μηχανισμό παραγωγής δημοσίων υπαλλήλων, συμβολαιογράφων, δικηγόρων, στρατιωτικών, κλπ, και, μεταπολεμικά, πολλαπλασιασμού της ακίνητης περιουσίας των ιδιωτών μέσα από τη νομοθεσία για τις αντιπαροχές, τις πολυκατοικίες, κλπ. Σε τρίτο στάδιο, και μέσα από μια τρίτη αναδιανομή των εσόδων από τα αναπτυξιακά πακέτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κράτος ολοκληρώνει, στο βαθμό του εφικτού, την αστικοποίηση της πρώην ημι-φεουδαλικού τύπου αγροτιάς και της πρώιμης βιομηχανικής εργατιάς, μεταμορφώνοντας το πρόπλασμα των μικροαστών της επαρχίας και της πόλης σε σύγχρονους καταναλωτές, ερασιτέχνες “επενδυτές”, αναγνώστες των ροζ σελίδων των αστικών εφημερίδων, και ιδεολογικών φορέων του “εκσυχγρονισμού”.

Σε κάθε στάδιο, η “αναδιανομή” απέφερε σημαντικότερα κέρδη για τους μεγαλοαστούς από ό,τι για οποιονδήποτε άλλο, αλλά η διοχέτευση μέρους αυτών των κερδών “προς τα κάτω” (το διαβόητο “μαζί τα φάγαμε” του Πάγκαλου) λειτουργεί ως μηχανισμός σταδιακού χτισίματος μιας “πολιτικής κοινωνίας” πλήρως εξαρτημένης από το κράτος-”διανομέα” και για τον λόγο αυτό, υποτελούς σε αυτό. Αντί δηλαδή για μια αναπτυγμένη και πολύπλοκα διαστρωματωμένη πολιτική κοινωνία όπου η τάξη που έχει κυριαρχήσει οικονομικά κυριαρχεί και πολιτικά δημιουργώντας με επανάσταση το σύγχρονο κράτος για να ασκήσει την εξουσία της, έχουμε ένα κράτος δέσμιο των μεγαλοαστών και του ξένου κεφαλαίου το οποίο αναλαμβάνει, ως πεφωτισμένος δυνάστης, να δημιουργήσει μια αναπτυγμένη και πολύπλοκα διαστρωματωμένη πολιτική κοινωνία που να μπορεί να παριστάνει την οικονομικά αυτόνομη σφαίρα στην οποία θα “επιδιαιτητεύει” –φαινομενικά– το ίδιο.
Επακόλουθο είναι ότι η κρίση της ικανότητας του κράτους να προχωρήσει σε οτιδήποτε άλλο από “προς τα πάνω” αναδιανομή στην παρούσα, τέταρτη φάση –να δώσει έστω και τυπικές ενδείξεις διάθεσης να συνεχίσει να επιτελεί τον ρόλο τον οποίο ανέλαβε ήδη από το 1830– δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας κρίσης στην ίδια την αναπαραγωγή των εδραιωμένων ταξικών συσχετισμών που λογικά επιτείνεται από το γεγονός ότι στην Ελλάδα, η εγελιανή θεώρηση του κράτους με όρους εγκόσμιου “πνεύματος” και η ρουσσωϊκή οπτική για αυτό ως “ενσάρκωση της λαϊκής βούλησης” ηχούσαν πάντα ως κούφια και μισο-κωμικά λόγια, τα οποία τα υποτελή στρώματα ανέχονταν με την δέουσα δόση κυνικού σαρκασμού, εφόσον περίσσευε κάτι και για τα ίδια.
Για τον λόγο αυτό, επειδή δηλαδή στην Ελλάδα ο οικονομικός ρόλος του κράτους ως διανομέα πόρων που συγκροτούν τις υλικές προϋποθέσεις της ζωής των υποτελών στρωμάτων είναι πολύ σημαντικότερος από τον δικαιϊκό και ηθικό του ρόλο, τον οποίο κανείς δεν παίρνει σοβαρά (πόσο μάλλον να μπορεί να τον ενσωματώσει ως αυθεντικά δική του ιδεολογία), το κράτος είναι πολύ πιο ευάλωτο στις οικονομικές μεταλλαγές –στις περιόδους ανάπτυξης και ύφεσης της οικονομίας– για την άντληση νομιμοποίησής του. Και συνεπώς, λογικά είναι και πιο πιθανό να αναγκαστεί να αναζητήσει στήριγμα στην καθαρή και άμεση καταστολή όταν τα πράγματα κλυδωνίζονται οικονομικά και το ίδιο αδυνατεί πια να παίξει τον ρόλο του διανομέα προς όλες τις κατευθύνσεις. Η ικανότητά του άλλωστε να “πείσει” για την νομιμότητά του και το ηθικά απαραβίαστο της εξουσίας του μέσα από τα κάδρα διανοουμένων, κλπ που δημιούργησε φαίνεται να είναι συγκριτικά πολύ ισχνή. Το ότι η “μεταπολίτευση” θάφτηκε κάτω από μια οικονομική και όχι πολιτική κρίση πιστοποιεί ότι το ηθικό-δικαιϊκό-”πολιτισμικό” εποικοδόμημα του κράτους ως εγγυητή νομιμότητας και ασφάλειας ήταν τελικά εξαιρετικά εύθραστο, σαν ένα σκηνικό από σοβά που καταρρέει μόλις αφαιρεθούν τα ξύλινα στηρίγματά του.
Ίσως όμως σ’ αυτό το ελληνικό κράτος να μοιάζει περισσότερο από ό,τι φαίνεται με τα “αναπτυγμένα” κράτη της Δύσης, τα οποία, όντας επίσης καταχρεωμένα και βαθιά εξαρτημένα από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, δύσκολα μπορούν πια να πείσουν τους δικούς τους λαούς για το μονοπώλιό τους στην έκφραση της συλλογικής ηθικής ή των δικαιϊκών αρχών, κι έχουν εξίσου καταλήξει να εξαρτώνται για την πειθώ τους από το ποσοστό στο οποίο μπορούν να διανέμουν υλικούς πόρους όχι μόνο στην άρχουσα τάξη –πράγμα που φυσικά πάντοτε έκαναν και συνεχίζουν να κάνουν– αλλά και στους υποτελείς της."