March 2012 • 2:51 pm 154. Προτού κλείσει όμως και αυτό το θέμα, να δούμε λίγο τι έγινε με τη ψυχανάλυση και τις διάφορες σχολές της!"MARIA" Από το ιστολόγιο ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

Ο Φρόυντ διατύπωσε μια θεωρία για την ανθρώπινη φύση σύμφωνα με την οποία, σεξουαλικές και επιθετικές ενορμήσεις είναι βαθιά κρυμμένες στο ασυνείδητο όλων των ανθρώπων και έχουν τη δύναμη ν’ αποδιοργανώνουν τη ζωή μας, αλλά και να οδηγούν ολόκληρες κοινωνίες στην καταστροφή.
Γιατί είναι κρυμμένες; Γιατί περιγράφουν ένα τραύμα, μια συντριβή, την εποχή που είμαστε απροστάτευτα και εξαρτημένα παιδιά, τότε που ο φόβος ότι δεν μας αγαπούν και ότι μπορεί να μας εγκαταλείψουν, ισοδυναμούσε πρακτικά με θάνατο. Το τραύμα αυτό ήταν τόσο βαθύ και άγριο, που η μνήμη μας προτίμησε να το διαγράψει, με τον ίδιο τρόπο που μετά από ένα επικίνδυνο ατύχημα ή μια εμπειρία στον πόλεμο, το μυαλό αυτοπροστατεύεται με καθολική αμνησία.
Ο Φρόυντ, με όπλο του τα όνειρα και τις παραδρομές της γλώσσας, εισήλθε σε αυτό το χώρο των απωθημένων συγκινήσεων και έφτιαξε ένα πρώτο «χάρτη» αυτής της σκοτεινής περιοχής.
Το πρώτο που διαπίστωσε ήταν ότι η φύση αυτών των σχέσεων και των ακυρώσεων ήταν πάντα ερωτική. Τα παιδάκια τραυματίζονταν από την ανεκπλήρωτη αγάπη δηλαδή.
Και το δεύτερο ήταν ότι το χτύπημα , το τραύμα, μπορούσε να συμβεί σε διαφορετικές στιγμές, σε διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης του παιδιού. Το τελευταίο στάδιο ήταν το οιδιπόδειο, η αγάπη του μικρού προς το γονέα του αντίθετου φύλου. Πιο πίσω από αυτό προηγούνταν άλλες καθηλώσεις, με την πιο πρώιμη να είναι η στοματική καθήλωση, μια ματαίωση στην εποχή του θηλασμού, που κρατά τα κλειδιά μιας από τις πιο βασανιστικές παθήσεις της ψυχής, εκείνη της κατάθλιψης.
Ο Φρόυντ «ένιωθε», όπως φαίνεται σε κάποια γραπτά του, ότι πιο πίσω και από τη στοματική καθήλωση σιγόβραζε κάτι βαθύτερο, αλλά δε μπόρεσε να το προσεγγίσει. Πάνω σε αυτό το βαθύτερο στάδιο, θα γινόταν οι μεγαλύτερες μάχες και τα σχίσματα στις διαφορετικές θεωρίες της ψυχανάλυσης.
Πρώτος εμφανίστηκε ο Γιουνγκ, που αποφάσισε να διερευνήσει αυτήν την πλατιά θάλασσα, την προϊστορία της ανθρώπινης ψυχής. Αρνούμενος όμως τη σεξουαλικότητα, τη βαθιά ενστικτώδη φύση των σχέσεων αγάπης, περιέπεσε σε μια μεταφυσική. Έτσι αυτός ο «χρόνος» πριν από τη στοματική καθήλωση, δεν περιγράφτηκε σα μια ακόμα τραυματική σχέση ,αλλά σαν ένα καθολικό, συλλογικό πνεύμα, σα μια θρησκευτική σχέση με το θείο.

Ωστόσο η libido, ο ερωτισμός, (η περιγραφή δλδ της ζωής με όρους υπαρκτών, ανθρώπινων σχέσεων), δεν θα παρέδιδε εύκολα τα όπλα.
Θα μπορούσε άραγε ν’ αποδειχτεί ότι στο απώτερο βάθος του ανθρώπου, στις απαρχές της ύπαρξής του, στην τρέλα του και στη μεγαλοφυΐα του, δεν βρίσκονταν ένας απόλυτος θεός, ένα παγκόσμιο πνεύμα, αλλά μια ακόμα σχέση αγάπης, υλική, σάρκινη;
Αυτό ακριβώς έκαναν ο Λακάν, η σχολή της Αγγλίας (Μέλανι Κλάιν, Γουίνικοτ) και ο Β. Ράιχ. Μέσα από την έρευνά τους υπέδειξαν μ’ έναν περίπλοκο αλλά και αξιοθαύμαστο τρόπο, ότι στο τελευταίο άκρο της ύπαρξής μας δεν κατοικούμε σ’ έναν κόσμο με θεούς, αλλά είμαστε και εκεί, τα απελπισμένα θύματα της ανεκπλήρωτης αγάπης, της αγάπης προς τη μητέρα, που είναι ο πρώτος διαμεσολαβητής με τον κόσμο.

Ο Λακάν και η σχολή της Αγγλίας σταμάτησαν σε αυτό το σημείο. Μίλησαν για ένα όριο, για ένα αδύνατον. Το να περάσεις το κατώφλι του ασυνείδητου και να βιώσεις την υπαρξιακή αγωνία και τον πόνο της ανεκπλήρωτης αγάπης είναι ήδη ένα πολύ μεγάλο βήμα εμβάθυνσης ,που φωτίζει τη ζωή μ’ ένα καινούργιο φως. Μέχρις εκεί.
Ο Ράιχ από την άλλη, επέμεινε. Θεωρούσε πάντα ότι η Libido είναι μια τεράστια δύναμη, μια ενέργεια κατακλυσμική. Υποστήριξε ότι άμα βιώσεις με μαινόμενο τρόπο, τον πόνο αλλά και το δολοφονικό μίσος που εγείρει η ματαίωση και το τραύμα, τότε θα καταφέρεις να βρεθείς πέρα από αυτό, στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης, που είναι πλημμυρισμένη από τρυφερή σεξουαλική αγάπη.
Και η ερωτική πράξη γίνεται τότε το όχημα της επίγνωσης ότι είμαστε ένα με το σύμπαν.

Αυτή είναι, πολύ χονδροειδώς, η ιστορία της ψυχανάλυσης, των συγκρούσεων και των σχολών της.

Καταλαβαίνετε τώρα πόσο άσχημα «χτύπησε» η ψυχαναλυτική θεωρία τα υπάρχοντα ιδεολογικά συστήματα, τις μεγάλες αφηγήσεις της ανθρωπότητας. Αν και ο όρος «χτύπησε» είναι λιγάκι πολεμικός….
Εκεί που υπήρχε ο Θεός και το Πνεύμα, εισήλθαν άγρια οι εικόνες του πατέρα και της μητέρας, που στις στιγμές της απόλυτης αδυναμίας και της εξάρτησης μας σαν παιδιά, απόκτησαν μιαν Ολοκληρωτική Παντοδυναμία.
Εκεί που υπήρχε ο Διαφωτισμός και η ελεγχόμενη βούληση, εμφανίστηκαν οι ασυνείδητες ενορμήσεις γεμάτες πόθο και καταστροφή.
Και εκεί που υπήρχε ο ιστορικός υλισμός, αναδύθηκε η απόλυτη υλικότητα των σωματικών σχέσεων, ο ερωτογενής τρόπος να αντιλαμβάνεται κανείς την ύπαρξη και τον κόσμο. Η πάλη των σχέσεων, θα λέγαμε με λίγο παιχνιδιάρικη διάθεση.

Η ψυχανάλυση, σαν διαδικασία καλεί τις δυνάμεις του ασυνείδητου στο προσκήνιο. Ο σπαραγμός τους και η βία τους είναι τόσο μεγάλη, που μπορεί να πάρει χώρα μόνο μέσα στην προστατευμένη δυαδική σχέση του αναλυτή και του αναλυόμενου. Δεν μπορεί να διενεργηθεί σε μαζικό επίπεδο, (κάτι τέτοιο θα ήταν καθαρή τρέλα), για αυτό και δεν μπορεί ν’ αποτελέσει πολιτικό γεγονός.
Αλλά αν η ψυχανάλυση δεν είναι πολιτικό εργαλείο, ο ψυχαναλυτικός λόγος έχει τεράστια δύναμη, σαν εποικοδόμημα που θα έλεγαν και οι μαρξιστές.
ΟΙ παραγωγικές σχέσεις δεν αρκούν για να περιγράψουν τον κόσμο. Ο ψυχαναλυτικός λόγος ήρθε και εισχώρησε στον χώρο που από ανέκαθεν κρατούσε η τέχνη. Και ήρθε για να μείνει.