Το τέλος της παγκόσμιας τάξης, έτσι όπως την ξέραμε
3/12/12
0 σχόλια
0 απαντήσεις
139 εμφανίσεις
2 Δεκεμβρίου 2012
Αλεξάντρ Γιακοβένκο, διπλωμάτης
Ο κόσμος περνάει μια μεταβατική περίοδο. Ίσως να βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ιστορικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, ολοκληρώνονται σημαντικές ιστορικές φάσεις.
Ο κόσμος περνάει μια μεταβατική περίοδο. Ίσως να βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ιστορικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, ολοκληρώνονται σημαντικές ιστορικές φάσεις. Η οριστική λήξη του «Ψυχρού Πολέμου», αλλά και η ολοκλήρωση της 500-ετούς κυριαρχίας της Δύσης στην παγκόσμια πολιτική και οικονομία.
Γελοιογραφία του Σεργκέι Γιόλκιν
Είναι σημαντικό να γίνει μια ξεκάθαρη προσέγγιση σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, που δεν θα μένει στο επίπεδο της ιδεολογικής συζήτησης περί «Ψυχρού Πολέμου». Αλλωστε, η ιστορία και οι διεθνείς σχέσεις, δεν ξεκίνησαν το 1945. Το να ξανακοιτάξουμε λοιπόν, την ιστορία δεν είναι μόνο χρήσιμο, αλλά και αναγκαίο.
Για παράδειγμα, ο πόλεμος της Κριμαίας, σπάζοντας την ευρωπαϊκή ισορροπία, διατήρησε την ειρήνη στην Ευρώπη για 40 χρόνια και έγινε το σημείο αναφοράς στην πορεία της ανθρωπότητας προς τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και σε όλες τις επόμενες τραγωδίες της Ευρώπης και του κόσμου στον 20ο αιώνα. Τότε ήταν που ξεκίνησε μια επιθετική εθνικιστική δαιμονοποίηση στις κορυφαίες ευρωπαϊκές χώρες. Η μια χώρα κατηγορούσε την άλλη, προκειμένου να δικαιολογήσει όχι μόνο τον πόλεμο, αλλά και την επακόλουθη ταπείνωση των ηττημένων,συμπεριλαμβανομένου του εδαφικού διαμελισμού. Μετά τη Ρωσία, ήρθε η σειρά της Δανίας, της Αυστρίας, της Γαλλίας, και στο τέλος, της Γερμανίας με την κατάρρευση ολόκληρης της ευρωπαϊκής και διεθνούς τάξης.
Ο Karl Jaspers, στα μέσα του περασμένου αιώνα, έγραψε ότι υπάρχουν δύο εκδοχές της παγκόσμιας τάξης: Η παγκόσμια αυτοκρατορία και η διεθνής τάξη. Η εμπειρία τα τελευταία 20 χρόνια, δείχνει ότι η πρώτη επιλογή δεν είναι δυνατή. Έτσι, μας μένει η δεύτερη. Σήμερα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το status quo που έχουμε στην παρούσα φάση. Και αυτό είναι, πάνω απ’ όλα, ο θεσμός των Ηνωμένων Εθνών, που δημιουργήθηκε με την μακροχρόνια πρόβλεψη ενός κόσμου της διαφορετικότητας και της πολύ-πολικότητας.Η διπολική αντιπαράθεση είναι σαν μια «ρήξη» στη χρονοδίνη (time warp). Δεν μπορεί να προχωράμε, όπως ήθελαν οι μπολσεβίκοι και πριν από αυτούς οι φανατικοί πουριτανοί: Πρώτα να τα ισοπεδώσουμε όλα και στη συνέχεια να ξεκινήσουμε από το μηδέν. Το ερώτημα είναι πώς να προσαρμόσουμε τον ΟΗΕ στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η θεμελιώδης μεταπολεμική αρχή της διευθέτησης των κρίσεων και των προβλημάτων, είναι αναμφισβήτητη. Αυτή η αντίληψη περιλαμβάνεται στις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς Δικαίου (international rule of law).
21ος αιώνας: Η εποχή της αβεβαιότητας
Το κύριο χαρακτηριστικό της ιστορικής εποχής μας είναι η αβεβαιότητα, η ανάπτυξη των φαινομένων με πολλές μεταβλητές.Σαν αποτέλεσμα, εμφανίζεται η ανάγκη για μια διπλωματία σαν ένα ευέλικτο σύνολο εργαλείων. Γιατί, πλέον, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τις γιγαντιαίες πολιτικο-στρατιωτικές συμμαχίες του παρελθόντος. Η εναλλακτική λύση είναι μια πολύπλευρη διπλωματία. Η επιλογή αυτή αποτελεί τη βάση της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, από τον Ιούλιο του 2008. Από τότε, η ιδέα διαδίδεται μαζικά,«κατακτώντας» τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Βρετανία.
Ο πιο σημαντικός κοινός παρονομαστής,είναι να περάσουν τα ζητήματα ανάπτυξης σε πρώτο πλάνο, στο προσκήνιο της πολιτικής, σε όλα τα κράτη του κόσμου. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η βιώσιμη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη αποτελεί βασικό πόρο της εξωτερικής πολιτικής.Αυτό θα πρέπει να λειτουργεί αθροιστικά, να συνενώνει, διότι σε αντίθεση με την εποχή της αποικιοκρατίας, η διεθνής ανάπτυξη δεν μπορεί πλέον να είναι ένα αποτέλεσμα «μηδενικού αθροίσματος» (zero-sum game). Οι νέες προκλήσεις και απειλές, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να επιτείνουν την ανάγκη εξίσωσης των επιπέδων ανάπτυξης. Πολύ περισσότερο που το δυναμικό ανάπτυξης των μεγάλων αναπτυγμένων οικονομιών και των αναπτυσσόμενων χωρών θα πρέπει να γίνει η κύρια πηγή της οικονομικής ανάκαμψης στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες. Η λύση λοιπόν, είναι δυνατή μόνο μέσα από την έξοδο από την κρίση και την αποκατάσταση της οικονομικής φερεγγυότητας.
Παγκοσμιοποίηση:Συνώνυμο της κρίσης
Η παγκοσμιοποίηση (ο Γκόρντον Μπράουν μίλησε για την απειλή της «από-παγκοσμιοποίησης») απαιτεί ένα νέο τρόπο σκέψης.Μέχρι στιγμής, δυστυχώς, έλυνε με το δικό της τρόπο τα ίδια προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι αυτοκρατορίες στο παρελθόν. Το σύστημα της παγκοσμιοποίησης αξιοποιούσε τις ευκαιρίες ανάπτυξης, σύμφωνα με την αρχή «του αθροίσματος με μηδενικό αποτέλεσμα». Από την αντιμετώπιση αυτή, ωφελημένα βγήκαν μόνο τα στρώματα του πληθυσμού «εντάσεως κεφαλαίου», που έφερε σαν αποτέλεσμα την διάσπαση της κοινωνικής συνοχής. Στην πραγματικότητα, τα κέρδη από τα κεφάλαια βρέθηκαν στο εξωτερικό, γεγονός που οδήγησε στην παραμέληση των συμφερόντων της εθνικής ανάπτυξης. Όπως φαίνεται, αυτό ακριβώς το σχήμα της παγκοσμιοποίησης έχει γίνει μία από τις αιτίες της σημερινής κρίσης στις Δυτικές χώρες. Κρίση, η οποία, για παράδειγμα, σε μία από τις ευρωπαϊκές χώρες, πρακτικά επέφερε την εξαφάνιση της μεσαίας τάξης.
Οι «νέοι παίκτες» αργά ή γρήγορα θα πάρουν αυτό για το οποίο παλεύουν. Στη βάση της επιτυχίας της δικής τους ανάπτυξης, πεπλεγμένης με την ανάπτυξη των άλλων. Το ερώτημα για τους «παλιούς παίκτες» είναι, πως θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση των στόχων της εξωτερικής πολιτικής, έτσι ώστε να είναι συμβατοί με τα συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας στο σύνολο της. Αυτό θα ήταν δυνατό κάτω από μια πραγματικά συλλογική προσπάθεια σε όλο το φάσμα των διεθνών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης μιας συλλογικής ηγεσίας από τις κορυφαίες χώρες του κόσμου. Αυτή η αμοιβαία δέσμευση (mutual engagement) προβλέπει άρνηση της μονομερούς αντίδρασης, πολύ περισσότερο της αντίδρασης με επίδειξη ισχύος. Και αν αυτή η αντίληψη δουλέψει επιτυχώς στη διευθέτηση της κρίσης στη Συρία, αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατό να πετύχει παντού.
Το άρθρο βασίστηκε στο κείμενο της εισήγησης του Αλεξάντρ Γιακοβένκο σε διεθνές συνέδριο με θέμα: «Global Power Shifts», στο Ditchley Park.
πηγή: reth.gr
Category: Προτεινόμενα άρθρα
3/12/12
0 σχόλια
0 απαντήσεις
139 εμφανίσεις
2 Δεκεμβρίου 2012
Αλεξάντρ Γιακοβένκο, διπλωμάτης
Ο κόσμος περνάει μια μεταβατική περίοδο. Ίσως να βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ιστορικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, ολοκληρώνονται σημαντικές ιστορικές φάσεις.
Ο κόσμος περνάει μια μεταβατική περίοδο. Ίσως να βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ιστορικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, ολοκληρώνονται σημαντικές ιστορικές φάσεις. Η οριστική λήξη του «Ψυχρού Πολέμου», αλλά και η ολοκλήρωση της 500-ετούς κυριαρχίας της Δύσης στην παγκόσμια πολιτική και οικονομία.
Γελοιογραφία του Σεργκέι Γιόλκιν
Είναι σημαντικό να γίνει μια ξεκάθαρη προσέγγιση σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, που δεν θα μένει στο επίπεδο της ιδεολογικής συζήτησης περί «Ψυχρού Πολέμου». Αλλωστε, η ιστορία και οι διεθνείς σχέσεις, δεν ξεκίνησαν το 1945. Το να ξανακοιτάξουμε λοιπόν, την ιστορία δεν είναι μόνο χρήσιμο, αλλά και αναγκαίο.
Για παράδειγμα, ο πόλεμος της Κριμαίας, σπάζοντας την ευρωπαϊκή ισορροπία, διατήρησε την ειρήνη στην Ευρώπη για 40 χρόνια και έγινε το σημείο αναφοράς στην πορεία της ανθρωπότητας προς τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και σε όλες τις επόμενες τραγωδίες της Ευρώπης και του κόσμου στον 20ο αιώνα. Τότε ήταν που ξεκίνησε μια επιθετική εθνικιστική δαιμονοποίηση στις κορυφαίες ευρωπαϊκές χώρες. Η μια χώρα κατηγορούσε την άλλη, προκειμένου να δικαιολογήσει όχι μόνο τον πόλεμο, αλλά και την επακόλουθη ταπείνωση των ηττημένων,συμπεριλαμβανομένου του εδαφικού διαμελισμού. Μετά τη Ρωσία, ήρθε η σειρά της Δανίας, της Αυστρίας, της Γαλλίας, και στο τέλος, της Γερμανίας με την κατάρρευση ολόκληρης της ευρωπαϊκής και διεθνούς τάξης.
Ο Karl Jaspers, στα μέσα του περασμένου αιώνα, έγραψε ότι υπάρχουν δύο εκδοχές της παγκόσμιας τάξης: Η παγκόσμια αυτοκρατορία και η διεθνής τάξη. Η εμπειρία τα τελευταία 20 χρόνια, δείχνει ότι η πρώτη επιλογή δεν είναι δυνατή. Έτσι, μας μένει η δεύτερη. Σήμερα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το status quo που έχουμε στην παρούσα φάση. Και αυτό είναι, πάνω απ’ όλα, ο θεσμός των Ηνωμένων Εθνών, που δημιουργήθηκε με την μακροχρόνια πρόβλεψη ενός κόσμου της διαφορετικότητας και της πολύ-πολικότητας.Η διπολική αντιπαράθεση είναι σαν μια «ρήξη» στη χρονοδίνη (time warp). Δεν μπορεί να προχωράμε, όπως ήθελαν οι μπολσεβίκοι και πριν από αυτούς οι φανατικοί πουριτανοί: Πρώτα να τα ισοπεδώσουμε όλα και στη συνέχεια να ξεκινήσουμε από το μηδέν. Το ερώτημα είναι πώς να προσαρμόσουμε τον ΟΗΕ στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η θεμελιώδης μεταπολεμική αρχή της διευθέτησης των κρίσεων και των προβλημάτων, είναι αναμφισβήτητη. Αυτή η αντίληψη περιλαμβάνεται στις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς Δικαίου (international rule of law).
21ος αιώνας: Η εποχή της αβεβαιότητας
Το κύριο χαρακτηριστικό της ιστορικής εποχής μας είναι η αβεβαιότητα, η ανάπτυξη των φαινομένων με πολλές μεταβλητές.Σαν αποτέλεσμα, εμφανίζεται η ανάγκη για μια διπλωματία σαν ένα ευέλικτο σύνολο εργαλείων. Γιατί, πλέον, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τις γιγαντιαίες πολιτικο-στρατιωτικές συμμαχίες του παρελθόντος. Η εναλλακτική λύση είναι μια πολύπλευρη διπλωματία. Η επιλογή αυτή αποτελεί τη βάση της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, από τον Ιούλιο του 2008. Από τότε, η ιδέα διαδίδεται μαζικά,«κατακτώντας» τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Βρετανία.
Ο πιο σημαντικός κοινός παρονομαστής,είναι να περάσουν τα ζητήματα ανάπτυξης σε πρώτο πλάνο, στο προσκήνιο της πολιτικής, σε όλα τα κράτη του κόσμου. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η βιώσιμη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη αποτελεί βασικό πόρο της εξωτερικής πολιτικής.Αυτό θα πρέπει να λειτουργεί αθροιστικά, να συνενώνει, διότι σε αντίθεση με την εποχή της αποικιοκρατίας, η διεθνής ανάπτυξη δεν μπορεί πλέον να είναι ένα αποτέλεσμα «μηδενικού αθροίσματος» (zero-sum game). Οι νέες προκλήσεις και απειλές, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να επιτείνουν την ανάγκη εξίσωσης των επιπέδων ανάπτυξης. Πολύ περισσότερο που το δυναμικό ανάπτυξης των μεγάλων αναπτυγμένων οικονομιών και των αναπτυσσόμενων χωρών θα πρέπει να γίνει η κύρια πηγή της οικονομικής ανάκαμψης στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες. Η λύση λοιπόν, είναι δυνατή μόνο μέσα από την έξοδο από την κρίση και την αποκατάσταση της οικονομικής φερεγγυότητας.
Παγκοσμιοποίηση:Συνώνυμο της κρίσης
Η παγκοσμιοποίηση (ο Γκόρντον Μπράουν μίλησε για την απειλή της «από-παγκοσμιοποίησης») απαιτεί ένα νέο τρόπο σκέψης.Μέχρι στιγμής, δυστυχώς, έλυνε με το δικό της τρόπο τα ίδια προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι αυτοκρατορίες στο παρελθόν. Το σύστημα της παγκοσμιοποίησης αξιοποιούσε τις ευκαιρίες ανάπτυξης, σύμφωνα με την αρχή «του αθροίσματος με μηδενικό αποτέλεσμα». Από την αντιμετώπιση αυτή, ωφελημένα βγήκαν μόνο τα στρώματα του πληθυσμού «εντάσεως κεφαλαίου», που έφερε σαν αποτέλεσμα την διάσπαση της κοινωνικής συνοχής. Στην πραγματικότητα, τα κέρδη από τα κεφάλαια βρέθηκαν στο εξωτερικό, γεγονός που οδήγησε στην παραμέληση των συμφερόντων της εθνικής ανάπτυξης. Όπως φαίνεται, αυτό ακριβώς το σχήμα της παγκοσμιοποίησης έχει γίνει μία από τις αιτίες της σημερινής κρίσης στις Δυτικές χώρες. Κρίση, η οποία, για παράδειγμα, σε μία από τις ευρωπαϊκές χώρες, πρακτικά επέφερε την εξαφάνιση της μεσαίας τάξης.
Οι «νέοι παίκτες» αργά ή γρήγορα θα πάρουν αυτό για το οποίο παλεύουν. Στη βάση της επιτυχίας της δικής τους ανάπτυξης, πεπλεγμένης με την ανάπτυξη των άλλων. Το ερώτημα για τους «παλιούς παίκτες» είναι, πως θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση των στόχων της εξωτερικής πολιτικής, έτσι ώστε να είναι συμβατοί με τα συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας στο σύνολο της. Αυτό θα ήταν δυνατό κάτω από μια πραγματικά συλλογική προσπάθεια σε όλο το φάσμα των διεθνών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης μιας συλλογικής ηγεσίας από τις κορυφαίες χώρες του κόσμου. Αυτή η αμοιβαία δέσμευση (mutual engagement) προβλέπει άρνηση της μονομερούς αντίδρασης, πολύ περισσότερο της αντίδρασης με επίδειξη ισχύος. Και αν αυτή η αντίληψη δουλέψει επιτυχώς στη διευθέτηση της κρίσης στη Συρία, αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατό να πετύχει παντού.
Το άρθρο βασίστηκε στο κείμενο της εισήγησης του Αλεξάντρ Γιακοβένκο σε διεθνές συνέδριο με θέμα: «Global Power Shifts», στο Ditchley Park.
πηγή: reth.gr
Category: Προτεινόμενα άρθρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου